Những ngày đầu học lý thuyết, cứ vào tai này ra tai kia, hắn chỉ tập trung cho việc a-lô chỉ đạo cấp dưới những việc làm ăn. Tới chương trình thực hành trên thao trường, hắn càng ngán ngẩm. Thế nhưng, chiều cuối tuần học đến khoa mục kỹ thuật bắn súng thì xảy ra một chuyện. Ngay cả hắn cũng không ngờ. Một sự bất bình thường như có chủ đích. Dù biết xác suất ngẫu nhiên dẫu chỉ một phần tỉ tỉ vẫn xảy ra, nhưng hắn không bao giờ nghĩ đó là xác suất. Dù biết, có thể đó chỉ là một khẩu súng khác có một vết giống hệt, hắn cũng không bao giờ cho là thế. Nó là cái gì của tâm linh, linh hồn những đồng đội hắn đã ngã xuống, chủ đích lôi thứ hắn đã cố gắng dìm xuống đáy và trét bùn trong kí ức lên... Hôm ấy, bàn tay phải cầm súng như tấy mủ. Khẩu K54 hướng về mục tiêu rung bần bật gục mũi xuống đất. Hắn phải dùng cả hai tay cố giữ, nhưng bất lực.

Vết xước bởi viên đạn cắt ngang phía trên hình ngôi sao làm một vết xước khác đã nằm im lâu nay trong ký ức hắn, chợt rỉ máu...

*

* *

Đầu năm 1979, đơn vị của Trạm được điều động lên giữ chốt tại cao điểm K nằm gần kề biên giới, địa phận tỉnh Lạng Sơn. Đó là quả đồi cao chừng bốn trăm mét với địa hình một bên thoai thoải, một bên dốc cao, đỉnh khá rộng và bằng phẳng. Chạy dọc sườn và thung lũng bao quanh là rừng hoa đào, hoa mận khoe sắc. Từ cao điểm K phóng tầm mắt qua đó, có thể quan sát được dọc tuyến biên giới và trận địa của đối phương. Biên cương những ngày đầu năm thơ mộng, quyến rũ và yên bình, ai nghĩ chiến tranh rình rập. Vừa hành quân đến chốt, đơn vị khẩn trương chuẩn bị hầm hào, công sự và triển khai các phương án sẵn sàng chiến đấu.

Một đêm sau Tết Nguyên đán, vừa bàn giao phiên gác cho Lương, mới thiu thiu ngủ thì bất thần, ngàn vạn tiếng rít ghê tai, váng óc. Tiếng nổ vây bọc, đất đá bay rào rào, cả ngọn đồi chìm trong chớp lửa. Khói đen đặc khét lẹt xộc vào công sự, hầm hào khiến cổ họng Trạm đắng nghét. Tiếng Lương thất thanh gì đó. Rồi tiếng Trung đội trưởng hô vào hầm trú ẩn.

Chạy vào hầm, Trạm lập cập ngồi ép mình vào vách lầm bầm cầu khấn. Với đám lính mới như Trạm, những gì đang diễn ra quả thực vượt quá sức tưởng tượng. Khoảng một giờ sau, tiếng nổ thưa dần rồi im bặt.

“Vào vị trí chiến đấu!” - Tiếng Trung đội trưởng hô vang, tất cả nhanh chóng chiếm lĩnh các vị trí công sự được phân công. Trời bắt đầu sáng, sương thấm đẫm trên bờ thành công sự, gió bấc thổi buốt, rát rạt hai mang tai. Trạm phóng tầm mắt nhìn bao quát trận địa chốt. Một cảnh tượng khác thường khiến Trạm bàng hoàng, kinh ngạc. Như vừa có một trận bão siêu mạnh càn quét, phía ngoài giao thông hào, cây cối bật gốc nằm chỏng chơ, cháy sém, cành lá xác xơ. Nhiều thân cây bị phạt ngang gãy gục, nhựa vẫn đang ứa ra. Xung quanh trận địa chi chít hố đạn pháo, đất đá bị xới tung ngổn ngang...

Chợt Trạm sững người. Dưới khu vực thung lũng và xung quanh chân đồi, trong lớp sương mờ đục, từng đợt đầu người lố nhố. Tiếng trung đội trưởng đanh gằn: “Địch xuất hiện! Các tiểu đội sẵn sàng nổ súng khi có lệnh!”. Bốn tiểu đội án ngữ bốn hướng đánh địch theo phương án tác chiến. Hỏa lực mỗi tiểu đội gồm một súng trung liên, một B40 hoặc B41 và AK, lựu đạn… Nhìn biển người đang tiến gần mà trận địa chốt lặng như tờ, Trạm bỗng rùng mình. “Bắn!”. Phía dưới, dòng nước phụt mạnh dọc đùi khi tiếng thét đanh gọn vang bên tai và tiếng AK xung quanh chát chúa vang lên. Khẩu súng trong tay Trạm cũng giật liên hồi rồi dừng lại. Hóa ra, ngón tay Trạm ngoéo chặt cò súng từ lúc nào, đạn vung vãi lên không trung đến khi không còn một viên. Nhìn quầng lửa từ những khẩu B40, B41 phụt ra phía sau, đạn trùm lên địch, rồi tiếng AK xung quanh như ngô rang, Trạm mới trấn tĩnh phần nào...

Đối phương dùng chiến thuật “biển người” hòng nhanh chóng áp chế nhưng không lường trước hệ thống hầm hào chằng chịt nối với các công sự chiến đấu rất linh hoạt của ta. Khoảng mười giờ sáng, chúng bị đánh bật xuống chân đồi. Trung đội của Trạm hy sinh và bị thương mười đồng chí.

Trưa hưng hửng, gió dìu dịu thổi từ dưới thung lũng lên. Ắng lặng. Sự ắng lặng rờn rợn của không khí trước cơn bão tố. Có lẽ địch đang bổ sung thêm lực lượng, vũ khí chuẩn bị cho những cuộc tấn công mới. Trung đội trưởng giục mọi người tranh thủ băng bó lại cho các đồng chí bị thương, củng cố hầm hào, công sự. Trạm tựa lưng vào vách đất, vừa nhai miếng lương khô vừa nhìn hút xuống. Chân đồi vẫn lô nhô bóng người. Có tiếng bước chân lại gần, rồi tiếng Lương:

- Lực lượng của địch rất đông mà đạn có hạn, ông nên điểm xạ ba phát một thôi cho hiệu quả, chứ đừng bắn kiểu vãi đạn như vậy.

Chưa dứt lời thì tiếng nổ, tiếng đạn rít xoẹt, chiu chíu trên đầu. “Pháo địch!” Trạm tái nhợt mặt, ôm đầu lao vội vào hầm ếch. Tiếng đạn cối, pháo to nhỏ các cỡ rền rã, chát chúa như giã giò. Một quả nổ ngay gần miệng hầm làm Trạm xây xẩm mặt mày, hai tai đặc ù, choáng váng... Trạm cứ thế ôm đầu ngồi thu lu trong hầm ếch. Cả tiếng sau pháo mới ngớt. Vừa bò dọc giao thông hào đến công sự chiến đấu, mắt Trạm như muốn nổ đom đóm, toàn thân run rẩy. Đối phương dày đặc, không đếm xuể tiến lên theo hiệu lệnh kèn. Trạm bóp cò. Lần này ngón tay lẩy bẩy nên loạt đạn kéo đến sáu, bảy viên. Cuộc chiến đấu diễn ra vô cùng quyết liệt và dai dẳng suốt buổi chiều. Hơn nửa quân số trung đội thương vong. Trung đội Trưởng bị trúng đạn vào bả vai trái, một viên xuyên qua mu bàn tay cầm khẩu K54 lúc một tốp địch vào quá gần, khẩu AK hết đạn, phải dùng gấp đến nó, máu túa ra ướt đầm. Lực lượng của trung đội phải phân tán đều ra các hướng. Những người bị thương chuẩn bị súng, lựu đạn sẵn ở các vị trí cho đồng đội cơ động từ hai đến ba vị trí gần nhau để chặn không cho địch tràn lên.

Trời xẩm tối, tầm nhìn bị che khuất và không phán đoán được lực lượng của ta, đối phương tạm ngừng tấn công.

Ngồi tựa mình vào chiến hào, khuôn mặt nhuốm đầy bụi đất, bạc phếch vì mất nhiều máu, Trung đội trưởng điểm danh từng người rồi phổ biến: “Quân địch đã vây kín, với số anh em bị thương nặng thế này, chúng ta không thể đột phá vòng vây được. Không còn cách nào khác, phải cố giữ bằng được trận địa chờ quân ta tiếp viện”. Trung đội trưởng nhìn một lượt, rồi tiếp: “Bây giờ tranh thủ chăm sóc anh em bị thương, mọi người ăn nghỉ ngay tại công sự để lấy lại sức. Khi có địch là lập tức đánh trả được ngay. Đêm tối, đề phòng chúng đột kích bất ngờ, tôi phân công hai tổ cắt cử anh em thay phiên nhau canh gác các hướng...

Mọi người lặng lẽ trở về. Trạm nhìn lướt qua tờ giấy phân công gác, thấy mình ở hướng Đông Bắc, Lương hướng Tây Nam. Trạm mừng thầm vì hướng Đông Bắc tiếp giáp với biên giới, địa hình dốc đứng hơn Tây Nam, sẽ ít địch.

Gần chín giờ đêm, trời đen đặc, gió buốt bắt đầu ngấm vào da thịt sởn gai ốc. Lấy chiếc chăn chiên ra quấn chặt quanh người, Trạm co quắp như một bào thai trong công sự, đôi mắt ríu lại thiếp đi. Trong giấc ngủ Trạm thấy thấp thoáng hàng phượng vĩ đỏ rực dọc con đường tới trường. Rồi Hồ Tây thoang thoảng gió. Mặt nước lóng lánh ánh vàng, rung rinh… Bất chợt một bàn tay vỗ nhẹ vào người khiến Trạm bừng tỉnh, miễn cưỡng ngồi dậy.

- Đến phiên gác của ông. Phải hết sức đề phòng, cảnh giác nhé! - Người trực vừa nói vừa đưa tờ giấy phân công gác và chiếc đèn pin cho Trạm.

Trời đêm mênh mông, âm âm u u, gió hun hút lạnh, côn trùng rả rích, đom đóm lập loè… Những thanh âm ru hồn, thê lương ấy càng làm Trạm thấy trống vắng. Ý nghĩ quân địch đông gấp bội đang bao vây bốn phía, lực lượng, đạn dược của ta cạn kiệt, quân chi viện biết bao giờ mới đến... cứ quẩn trong đầu. Trạm không thể ngờ cuộc đời mình có lúc phải thế này.

Đang học năm thứ hai tại một trường đại học danh giá ở Hà Nội, Trạm được lệnh nhập ngũ. Mọi chuyện đến quá nhanh, chỉ sau chưa đầy một ngày đêm trên chiếc xe vận tải nhà binh, Trạm đã có mặt tại một vùng rừng núi phía Bắc. Buồn đến não ruột. Lính tráng tập luyện riết ráo không kể ngày đêm, mưa nắng. Quần áo lúc nào cũng thấm đẫm mồ hôi, vá lỗ chỗ, phơi mấy ngày chưa khô. Trời lạnh như cắt vẫn phải vượt sông, lội suối. Chẳng đêm nào không hành quân dã chiến hoặc báo động có địch. Sau gần hai tháng rèn đến bã người, họ được bổ sung ngay cho đơn vị tiền tiêu. Cả trường đợt ấy nhập ngũ hơn năm mươi đứa, nhưng chỉ có Trạm và Lương được biên chế cùng một trung đội tại điểm chốt K này.

Mình phải rời khỏi nơi này, đây là cơ hội duy nhất để có thể sống sót. Ý nghĩ ấy lóe lên trong đầu Trạm. Chỉ ngày mai, địch sẽ chiếm được trận địa chốt, lúc đó… Trạm liếc vào phía trong. Tất cả đều ngủ say như chết sau một ngày chiến đấu căng thẳng. Có tiếng ú ớ sau đó rú lên rồi nghẹt lại è è như bị ai bóp cổ của người nào đó nằm mơ khiến Trạm khẽ co người rùng mình. Trạm nhớn nhác lách người khỏi vọng gác. Tiếng báng AK va vào bao xe có hộp tiếp đạn cạch cạch. Tiếng kêu ấy khiến Trạm tỉnh ra: Luồn rừng mà mang AK sẽ vướng, dễ lộ, lại nặng. Trạm liếc về phía hầm Trung đội trưởng, trong đầu chợt hiện lên khẩu K54 với vết xước đạn phía trên ngôi sao chỗ tay cầm đẫm máu mà chính Trạm đã đỡ lấy nó để băng bó bàn tay của Trung đội trưởng. Rón rén ngược lại nơi công sự chỉ huy, ánh đèn pin bằng hạt đỗ vừa đủ để Trạm xác định chỗ khẩu K54 cùng mấy hộp tiếp đạn đặt cạnh khẩu AK báng gấp...

Trạm nhòa khuất vào đêm buốt giá. Bầu trời vời vợi lác đác vài vì sao mờ nhòa xa tít. Tiếng nước róc rách chảy, tiếng chim rừng ăn đêm rinh rích, tiếng cây lá xao xác gió mang theo cả mùi thuốc súng khen khét. Trạm chết lặng khi nghe tiếng bước chân nhanh như thú rừng, tiếng người xì xầm. Hình như chúng là lính sơn cước đang tổ chức đột kích theo hướng Trạm trốn xuống… May mắn đã đồng hành khi Trạm nín thở ép mình trong một khe đá chờ chúng đi qua. Cuối cùng, Trạm cũng thoát khỏi khu đồi cao chết chóc trong nỗi khiếp sợ.

Chợt tiếng AK nổ rền rã phía đỉnh chốt. Không dám quay đầu lại, Trạm mò mẫm lách qua những bụi rậm đầy gai, bãi đá nhọn, băng suối, vượt đèo. Quần áo ướt sũng, mặt mũi tươm máu, người mệt lả, đôi chân dại tê nhưng Trạm không dám dừng lại, cố gắng càng xa chỗ tiếng súng nổ càng tốt. Trời sáng hẳn, gió se se thổi, ánh nắng le lói xuyên qua những vòm lá xanh rì còn đẫm sương đêm. Trạm thực sự kiệt sức. Nhìn thấy tảng đá to ở trước mặt, Trạm tựa lưng vào đó định nghỉ một chút rồi chạy tiếp. Cái lạnh thấm vào da thịt tê buốt, Trạm thấy ngây ngấy trong đầu, tất cả trước mắt cứ mờ dần...

*

* *

Trước khi kết thúc khóa học, lớp bồi dưỡng có chuyến đi thực tế ở tỉnh Lạng Sơn. Địa điểm là cây hương tại một quả đồi nằm gần biên giới nơi đã diễn ra trận đánh quyết tử, không cân sức của bộ đội ta trong cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc. Với lực lượng chỉ một trung đội bộ binh, nhưng đã chiến đấu kiên cường với một trung đoàn chính quy của địch ròng rã hơn một ngày đêm...

Người giới thiệu là một quân nhân đã lớn tuổi, dáng người khắc khổ nhưng đôi mắt sáng trong, anh vừa kể vừa rưng rưng, nghẹn ngào: Hôm ấy, tôi ở bộ phận đến cứu viện. Chúng tôi đã đến chậm so với địch mất một đêm… Trên đường hành quân tới chốt, chúng tôi gặp một người quần áo rách bươm, toàn thân xây xước, kiệt sức nằm ngất xỉu bên tảng đá. Đó là người lính duy nhất của trung đội rút khỏi điểm chốt an toàn khi địch đột kích, còn lại, tất cả đã anh dũng hy sinh, thi thể các anh trộn lẫn vào nhau. Nó chính là chỗ của ngôi mộ này. Mãi đến những năm gần đây, anh em chúng tôi mới có điều kiện xây thành cây hương...

Hắn đứng chết lặng, mặt cúi gằm. Pằng. Pằng pằng pằng... Hắn nghe trong đầu rất nhiều tiếng nổ. Quay cuồng, chới với... hắn đổ sập xuống...

*

* *

Một thời gian sau, nơi cây hương có ngôi mộ liệt sĩ tập thể trên ngọn đồi gần sát biên giới, người ta thấy có một người đàn ông suốt ngày lúi húi dọn dẹp, chăm chút, thắp hương rồi quỳ lặng hàng giờ. Có người bảo người đàn ông ấy sau một cơn chấn động tinh thần quá lớn nên bị bệnh tâm thần, giờ lên trên này chăm mộ đồng đội để tĩnh dưỡng. Có người thạo hơn, cho biết người đàn ông ấy là một Giám đốc doanh nghiệp nhà nước rất giàu có ở một tỉnh dưới đồng bằng nhưng không hiểu sao lại nghỉ việc rồi lên xin làm thầu bảo vệ toàn bộ cánh rừng và chăm sóc khu mộ liệt sĩ tập thể ở đó. Ông ta trồng thêm rất nhiều đào mận xung quanh khu vực cây hương...

Truyện ngắn của Văn Xương