Bắt đầu năm học mới, Minh sẽ chẳng có thời gian về nhà thường xuyên nữa. Từ chỗ anh ở đi vào tới bản cũng hơn ba mươi cây số, đường đi mùa này mưa và lầy lội. Hầu như lần nào anh cùng các giáo viên của trường trở lại bản đều phải vất vả vượt qua những con đường đèo, dốc quanh co uốn lượn, một bên là núi, bên kia là vực thẳm. Nếu không phải là tay lái cứng, quen địa hình thì chắc đi nửa ngày cả đoàn giáo viên cũng chưa tới được điểm trường.

Hầu như năm học nào cũng thế, về nhà rồi lại chẳng muốn trở lại trường. Tâm lý băn khoăn đè nặng lên những người trẻ như Minh. Biết ở nhà sẽ phụ giúp gia đình được nhiều hơn và việc “tìm vợ” cũng dễ dàng hơn nhưng cứ nghĩ đến ánh mắt trong veo của những đứa trẻ trong bản, anh lại không đành lòng. Trước lúc nghỉ hè, chúng đã kéo nhau ra tận nhà công vụ của trường, đứng hàng tiếng để mong gửi gắm tới thầy mấy điều. Nói là nhà công vụ thôi, nhưng nó chỉ là mấy căn phòng học được ngăn ra, thầy trò quấn quýt với nhau cả tuần, chăm học sinh như con của mình vậy.

Chúng muốn thầy quay trở lại sớm, đúng thời điểm năm học mới. Những đứa trẻ da đen nhẻm, đầu tóc lúc nào cũng rối bời, có đứa mũi còn thò lò nhưng khao khát đến trường mãnh liệt. Chúng sợ một ngày các thầy rời bỏ bản làng để về nơi đồng bằng. Biết bao nhiêu cô giáo trẻ đến đây, chỉ còn vài cô kiên nhẫn, chăm cho chúng được những bữa cơm trưa ở trường, có chút thịt, cá khi đoàn từ thiện từ thành phố vào. Còn lại quanh năm, đối diện với thời tiết nóng, lạnh, gió, mưa cứ thi nhau đổ về. Nhớ năm nào đó, trên bản đã có hai chiến sĩ biên phòng thiệt mạng khi cứu giúp bà con trong đợt lũ ống, lũ quét.

Đợt đó, Minh cũng ở lại trường, kéo mấy đứa nhỏ kịp chui xuống nhà rông của bản. Những ánh mắt sợ sệt, đôi môi run lên cầm cập, tím tái vì lạnh trong một chiều mùa thu se sắt khiến lòng Minh không khỏi xót xa. Ở nhà lúc này, Minh cũng có mấy đứa cháu nhỏ con chị Hai, nhưng chúng được lo cho đủ đầy, mưa không đến mặt, nắng không đến đầu. Mùa hè chúng cũng được ba mẹ cho đi học thêm các môn. Hôm rồi về tới, chúng xúm lại bên cậu, gom những bộ quần áo để đầu năm học mới cậu mang vào trường cho các bạn. Chị Hai thở dài lên tiếng:

- Cậu tính làm giáo viên cắm bản hoài vậy sao? Phải tính bao giờ về xuôi, cưới vợ để cho mẹ có cháu bồng bế chứ.

Minh nhìn xa xăm, ánh mắt dõi theo hàng râm bụt trước nhà. Nắng xuyên qua hàng cây vối báo hiệu một mùa tựu trường sắp đến. Lòng anh nhiều suy nghĩ, nhưng hơn hết vẫn là không nỡ rời xa lũ trẻ... Những mùa hè trôi đi, lần nào trở lại trường cũng phải vững tâm và vững chí, vững cả chân ga. Những đám bùn trên đường vào bản cứ thế bám vào bộ quần áo mưa, vào bánh xe và dính hết lên những đồ đạc mang theo. Mẹ Minh sẽ phải bọc chúng trong hai, ba lớp nilon dày, buộc thật chặt để nhỡ có tuột dây thì Minh có thể buộc lại gọn gàng để tiếp tục hành trình.

Anh nhớ buổi sáng đầu thu năm ấy, cũng là đoàn xe này, 9 anh em trước khi cùng nhau vào bản dặn dò phải đi chung để nhỡ có xảy ra chuyện gì thì còn xúm vào mà giúp nhau. Đồ đạc lỉnh kỉnh lại còn thêm một bộ đồ nghề vá xe, thay lốp, thay phanh. Anh Nhân, một giáo viên đã có thâm niên cắm bản trước Minh 5 năm, nhưng vì vội đi trước để kịp đón mấy cháu nhỏ, anh một mình đi giữa trời mưa to. Chưa được bao lâu thì xe chết máy, nằm quay đơ giữa đường bùn nhão. Bao quanh bốn bề là núi, không có một nhà nào để tìm người giúp. Lúc đó, một mình anh đẩy nhưng xe không nhúc nhích. Trầy trật tới xâm xẩm tối, lực bất tòng tâm, người đàn ông mọi ngày mạnh mẽ đã đứng khóc như mưa trên đoạn đường vắng. Đó cũng là lần đầu tiên trong cuộc đời Nhân thấy hành trình cắm bản thật gian nan.

- Anh đã làm cách nào để vượt qua? Tiếng anh Quân vang lên, xóa tan bầu không khí ảm đạm khi các thầy giáo đang ngồi nghỉ ven đường, nhớ lại chuyện cũ năm ấy.

- Anh trèo lên một tảng đá, để cho xe nằm dưới đường. Mang được ba lô lên, mở ra lấy lương khô ăn, uống nước mang theo và cầm cự đến sáng hôm sau chứ sao. Đó là một đêm đầy ác mộng, tưởng như chặng đường cắm bản đã dừng lại rồi ấy chứ!

Mấy anh em râm ran kể cho nhau chuyện cũ. Ai cũng có những kỷ niệm đáng nhớ, điều duy nhất họ cùng đồng cảm và duy trì được đến tận bây giờ đó là chưa bỏ cuộc.

* * *

Bản Phùa đón những thầy giáo đầu năm bằng một cơn mưa nhỏ. Năm nay xác định lên sớm một chút để tránh đường trơn, lầy lội và sắp xếp ngăn nắp cho các em học sinh nên Minh báo cho một vài giáo viên vào bản trước. Nhiều em nghe tin các thầy lên đã háo hức đến từ sáng sớm, đứa địu em, đứa lội bộ qua suối đến trường lau dọn nhà cửa, phòng học cùng các thầy cô. Nghe tiếng xe máy từ phía xa, cả lũ đã ào ào chạy ra rồi vội vàng gỡ dây thun để thầy bê đồ xuống. Với lũ trò nhỏ này, lúc nào Minh cũng thấy năng lượng của chúng tràn trề. Sắp xếp chỗ ăn ở cho năm học mới xong, Minh cùng anh Nhân và vài em vào rừng chặt tre về làm hàng rào, khoanh tròn ô vuông trước cửa lớp để trồng hoa, chấm điểm từng lớp. Các thầy bảo, sẽ có bất ngờ dành cho các con năm nay, nhưng cứ phải lao động đã, chúng ta sẽ có bữa cơm chiều và sau đó bóc quà dưới xuôi gửi lên. Cả đám trẻ đồng thanh:

- Vâng ạ, vâng ạ!

* * *

Năm học mới bắt đầu trước một tuần. Khi Minh đang đón một em học sinh mới thì một cô gái đi tới đứng ở cửa ấp úng:

- Anh làm ơn cho em gặp anh Minh, thầy hiệu trưởng bảo anh ấy sẽ sắp xếp chỗ ăn ở cho em ạ!

Minh đang lúi húi mở bọc đồ, quay ra nhìn cô gái trẻ măng trước mặt mình. Một chút ngượng ngùng giữa hai người, Minh vội vàng:

- Giáo viên mới hả, vào đây em, lát sắp xếp xong cho mấy em học sinh này anh sẽ đưa em qua khu vực giáo viên. Ở đó còn hai phòng trống, em chọn phòng nào cũng được vì mấy cô giáo cũ đã chuyển về dưới xuôi rồi.

Người con gái ấy là Thu. Cô ôm chiếc ba lô khẽ khàng ngồi xuống chiếc giường sắt nhỏ. Tay mân mê tà áo. Bé học sinh vội vàng chạy đến, đứng bên Thu thỏ thẻ:

- Cô ơi, cô ở lại với chúng con lâu thật lâu nhé cô?

Thu cười, xoa đầu em bé rồi nói:

- Các con ngoan, học giỏi, nghe lời thầy cô, ba mẹ, cô sẽ ở đây cùng các con thật lâu.

* * *

Buổi tối, khi một số giáo viên đã đi ngủ, Minh và anh Nhân ra sau phòng giám hiệu, ngồi chụm một đống lửa nướng khoai. Thu từ phòng đi ra xin gia nhập hội. Lúc ba anh em còn chưa kịp hỏi nhau về công việc thì có tiếng thất thanh từ phòng của các em:

- Thầy ơi, cô ơi, cứu bạn Hạnh với, bạn ấy bị làm sao ấy ạ.

Nghe tiếng kêu, cả ba anh em cùng bỏ dở mấy củ khoai vừa nướng chạy vào thì thấy bé Hạnh, học sinh lớp 4 đang nằm trên giường, miệng kêu la đau đớn, tay ôm lấy bụng. Theo phản xạ tự nhiên, Thu ào tới, lấy tay sờ nắn bụng bé. Cô quả quyết:

- Chắc cháu bị ruột thừa rồi, chúng ta phải nhanh chóng đưa cháu lên trạm y tế xã, xin xe chuyển cháu xuống bệnh viện huyện.

Nghe vậy, Minh cứ thế ào tới ôm lấy Hạnh rồi bế thốc nó chạy dọc theo đường mòn xuống trạm xá xã. Quãng đường từ trường tới trạm xá chỉ hơn một cây số thôi nhưng đêm tối, đường rừng nên anh chẳng kịp lấy xe để chở cháu đi. Một lúc sau, những đồng nghiệp chạy phía sau rọi đèn, hô hào Minh lên xe, anh mới vội vàng bế Hạnh lên để đến trạm xá cho nhanh.

* * *

Một đêm quá dài đối với Minh và Thu cùng các đồng nghiệp cắm bản. Tới bệnh viện huyện, Hạnh được chỉ định đưa ngay vào mổ cấp cứu ruột thừa như Thu nói, nếu không cháu sẽ nguy hiểm đến tính mạng.

Đứng đợi ở ngoài phòng mổ, Minh bây giờ mới hỏi Thu:

- Sao em nghi cháu Hạnh bị ruột thừa?

- Em... thì em học chuyên ngành Y mà. Em về đây là để phụ trách y tế của nhà trường. Mấy tháng trước gặp thầy hiệu trưởng đưa mẹ xuống dưới xuôi điều trị bệnh, nghe kể trên này đang còn thiếu người nên vừa ra trường là em tình nguyện lên đây công tác. Biết đâu khi không có công việc y tế, hiệu trưởng sẽ phân công em sẽ phụ giúp các anh dạy học, nấu ăn cho các cháu nữa.

* * *

Mắt Minh lấp lánh niềm vui, những đồng nghiệp đi cùng cũng vui lây. Vậy mà anh còn chưa kịp hỏi về Thu. Mấy anh chị em trong trường ngồi túm tụm lại với nhau chờ ca mổ. Ba mẹ Hạnh hay tin cũng đã vội vàng chạy xuống bệnh viện với con.

Điểm trường năm nay có thêm một nữ y tá, chăm lo sức khỏe của các cháu khi ở lại trường bán trú. Minh nhìn ra phía xa xa, ở đó xe cộ đi lại đông đúc, mùi bệnh viện xộc lên mũi, hay chính ánh mắt anh đang cay xè vì xúc động. Anh hy vọng mùa tựu trường này và nhiều mùa nữa, anh và đồng nghiệp, bây giờ có thêm Thu sẽ đồng hành cùng lũ trò nhỏ kiếm tìm con chữ.

Truyện ngắn của Ngô Nữ Thùy Linh