Siêu điệp viên Konon Molody.

Khởi nghiệp từ doanh nhân

Sinh năm 1922 tại thủ đô Moscow, Konon Molody là con trai của vợ chồng một nhà khoa học. Cha mất sớm, mẹ của Konon muốn sang Mỹ sống cùng em gái. 

Được một cán bộ làm việc ở Dân ủy Nội vụ Liên Xô (NKVD- tiền thân của Ủy ban an ninh quốc gia (KGB) giúp đỡ, mẹ Konon có được tấm hộ chiếu di dân. Năm 10 tuổi, Konon và mẹ đến sống ở California. Có tài liệu nói rằng, thời gian này, Konon Molody đã sớm lọt vào “mắt xanh” của giới chức tình báo Liên Xô. 6 năm sau, Konon trở về Liên Xô và khi Thế chiến thứ II bùng nổ, anh tình nguyện gia nhập Hồng quân. 

Chiến tranh kết thúc, năm 1946, Konon thi đỗ vào Khoa Luật- Học viện Ngoại thương và học tiếng Hoa. 5 năm sau, Konon được tuyển mộ vào ban tình báo nước ngoài của KGB và chính thức được đào tạo để trở thành điệp viên. Konon lập gia đình năm 1952. Một năm sau, ông lên một chiếc tàu buôn Liên Xô đến Canada bằng hộ chiếu của một người đã chết. Từ Canada, Gordon Lonsdale (tên trên hộ chiếu mới của Konon) tới Mỹ- nơi ông bắt liên lạc và làm việc với điệp viên Rudolph Abel. Hoạt động trong nhóm điệp viên này, Gordon đã gặp vợ chồng người Mỹ Peter và Helen Kroger cũng làm việc cho KGB đơn thuần vì lý tưởng. 

Năm 1954, Gordon Lonsdale đến Anh học tại Trường Nghiên cứu Phương Đông và châu Phi thuộc Đại học London rồi khởi nghiệp kinh doanh bằng việc mở công ty bán và cho thuê máy hát tự động, máy đánh bạc, bán rượu cho các hộp đêm, câu lạc bộ, hiệu cà phê. Sau đó, Gordon lần lượt mở thêm 4 công ty nữa. Công việc kinh doanh phất nhanh như diều gặp gió. Ông trở thành triệu phú và năm nào cũng có những kỳ nghỉ xa xỉ ở quần đảo Bahamas hoặc Canari nhưng thực chất, ông bí mật đến Karlovy Vary (Tiệp Khắc), Zagreb (Nam Tư) hoặc Budapest (Hunggary) để trao đổi tài liệu với người của KGB, hội ngộ trong chớp nhoáng với người vợ tại một địa điểm an toàn.

Với vị thế của mình, Gordon Lonsdale thường xuyên được mời dự các bữa tiệc chiêu đãi của giới thượng lưu London. Trong một buổi tiệc, khi đang đứng giữa các doanh nhân, một người phụ nữ duyên dáng tiến đến tự giới thiệu có khả năng xem tướng đoán mệnh. Người phụ nữ này bắt đầu xem tay cho những người đứng cạnh Gordon, rồi đến lượt ông. Không tiện từ chối, Gordon xem như mình tham dự một trò giải trí. Người này sau khi xem tay của Gordon đã nói bằng thái độ nghiêm túc: “Chiếc còng tay đang đợi ông, chẳng lâu nữa đâu...”. Nói dứt câu, người phụ nữ mỉm cười bí ẩn, trong khi các quý ông đứng bên cười phá lên. 

Những tưởng đó chỉ là một câu nói tầm phào nhưng khi thấy Gordon đứng riêng ở một góc phòng tiệc, người phụ nữ ấy lại tiến đến thì thầm: “Ông hãy cố tránh các bác sĩ... Còn ở đây, tại London này, ông phải cực kỳ thận trọng!”.

Năm 1959, mạng lưới tình báo Portland ở London do Gordon Lonsdale phụ trách bắt đầu bị lộ do một sĩ quan tình báo Ba Lan phản bội và cung cấp thông tin cho Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA). Tiếp đó CIA báo cho Cơ quan tình báo nội địa MI-5 của Anh. Sau này, khi đã được trao trả về Liên Xô, Gordon Lonsdale nhớ lại: “Tôi tiến hành cuộc gặp cuối cùng của mình với hai điệp viên trên cây cầu Waterloo vào ban đêm. Đây là cuộc gặp khẩn cấp bởi vì tôi đã cảm thấy đang có điều gì đó kỳ lạ diễn ra xung quanh, cảm giác tai họa đang đến gần mà các điệp viên thì thường tin vào linh cảm. Các điệp viên này rất có giá trị đối với tôi nên tôi quyết định cảnh báo họ tạm thời ngừng liên lạc. Khi hai người xuất hiện, tôi không khỏi bực tức vì ông ấy mang theo một chiếc cặp chứa một số tài liệu mật, trong khi theo quy ước, trong trường hợp liên lạc khẩn cấp phải đến tay không. Nhưng đã muộn, chúng tôi bị các xe ô tô của phản gián Anh bật đèn pha sáng rực vây kín từ hai phía. Một quan chức mặc đồ dân sự đến gần nhẹ nhàng đặt tay lên vai tôi và nói: Tôi đã mất khá nhiều thời gian để tìm anh, anh bạn ạ. Thế còng tay đâu? - tôi bình tĩnh hỏi khi trong đầu nhớ lại câu nói của người phụ nữ trong bữa tiệc.

Nhân viên phản gián kia hơi ngạc nhiên trước sự bình tĩnh của tôi: Sẽ có còng. Nhưng anh bạn trẻ có hiểu là bây giờ tôi sẽ đưa anh đến Sở Cảnh sát London không? Tôi thừa hiểu điều đó lúc còn ở Moscow, khi chúng tôi tính đến các kịch bản một khi bại lộ. Đúng như lời tiên đoán của người phụ nữ bí ẩn, tôi đã phải ngồi tù không lâu sau đó. Ngồi tù ba năm, tôi đã được trao đổi với điệp viên Anh Greville Wynne...”.

Cặp vợ chồng điệp báo

Nói đến Gordon Lonsdale không thể không đề cập đến cặp vợ chồng người Mỹ Peter và Helen Kroger (hay còn gọi là Morris và Leontina Cohen) mà Gordon từng gặp gỡ rồi cùng hoạt động trong thời gian ông qua Mỹ và sau này cũng là những thành viên trong mạng tình báo Portland. Morris đã chiến đấu trong lữ đoàn quốc tế mang tên Lincoln chống lại phe của tướng Franco những năm 1937- 1938 thời nội chiến Tây Ban Nha, lọt vào tầm mắt của tình báo quân sự Liên Xô và được tuyển dụng vào năm 1938 vì mang lý tưởng “muốn cống hiến cho chủ nghĩa cộng sản”.

Morris làm quen với người vợ tương lai Leontina Tereza Petka trong một cuộc mít tinh chống phát xít ở New York. Đầu năm 1941, họ cưới nhau. Morris đã thú thật với Leotina anh là một điệp viên làm việc cho Liên Xô và cô còn tình nguyện làm đồng chí của anh trong công việc nguy hiểm này. Trong Thế chiến thứ II, Morris được gọi nhập ngũ và tham gia vào các trận đánh chống Đức Quốc xã ở châu Âu.

Cuối năm 1945, Morris giải ngũ trở về Mỹ và tiếp tục cộng tác với tình báo Liên Xô. Năm 1949, Moscow đã quyết định để vợ chồng Cohen liên lạc với điệp viên Rudolf Abel... Một thời gian sau, do có nguy cơ bị bại lộ, họ đã bí mật được đưa về Liên Xô. Điều đó xảy ra vào năm 1950. 4 năm sau, họ được cử sang Anh hoạt động- trợ giúp và làm liên lạc viên cho Gordon Lonsdale. 

Tại Anh, về mặt danh nghĩa, họ là đôi vợ chồng người New Zealand có tên Peter và Helen Kroger. Với sự giúp đỡ của người phụ trách mạng Portland, họ đã mua một căn nhà nhỏ cách căn cứ không quân Norhalt ở ngoại ô London 2 km và xây dựng một phòng điện đài để liên lạc với Moscow, bề ngoài là một hiệu sách cũ. 

Hiệu sách cổ ở số 45, Cranley Drive (London)- nơi nhóm điệp viên do Gordon Lonsdale phụ trách chuyển thông tin về Moscow.

Gordon Lonsdale thường xuyên đến đây để đọc và trao đổi sách nhưng thực chất là để truyền đạt các chỉ thị của KGB và giao các tài liệu mật cho vợ chồng Kroger.

Từ năm 1955-1960, mạng tình báo Portland hoạt động tích cực và hiệu quả, thu được ở Anh và chuyển về Liên Xô một số lượng lớn tài liệu quan trọng, trong đó có tài liệu về các động cơ hạt nhân và vũ khí tên lửa. Đầu tháng 1-1961, Gordon Lonsdale và các điệp viên Harry Houghton, Elizabeth Gee đã bị bắt lúc đang trao đổi tài liệu trên cầu Waterloo.

Trở về

Trong phiên tòa diễn ra ngày 13-3-1961 tại Tòa thượng thẩm Old Bailey (London)- vụ án được thế giới biết đến với tên gọi “vụ án Portland”, Gordon Lonsdale đã nhận hết tội về mình. Tuy nhiên, dựa trên những tài liệu của Mỹ về “hoạt động gián điệp”, tòa án đã kết án Peter Kroger 25 năm tù, Helen Kroger 20 năm tù.

Năm 1964, KGB tiến hành trao đổi điệp viên - triệu phú của mình với điệp viên Anh Greville Wynne. Tháng 8- 1969, vợ chồng Kroger cũng được trao đổi với nhân viên tình báo Anh Gerald Brook bị bắt ở Liên Xô. Được tự do, họ chọn Liên Xô làm mảnh đất dung thân cuối cùng.

Một sáng đầu tháng 10-1970, hai vợ chồng Konon Molody tới cánh rừng Medyn cách Moscow 200 km để hái nấm. Buổi tối, khi hai vợ chồng ông và nhóm bạn đang ngồi bên đống lửa thưởng thức món súp nấm bỗng Konon Molody thấy hoa mắt, chóng mặt, nôn oẹ dữ dội rồi lăn ra bất tỉnh. Ông được các bác sĩ xác nhận bị đột quỵ và bị liệt nửa người bên phải. Điệp viên tài ba- triệu phú thành London Konon Molody qua đời ngày 9-10-1970.

Nguyễn Quang Hiếu