Thực hiện hiệu quả chính sách hỗ trợ đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số

Thứ 6: 08:05 ngày 27/06/2025

BẮC GIANG - Hiện nay, ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trong tỉnh vẫn còn nhiều người dân thiếu đất ở, đất sản xuất, đời sống rất khó khăn. Giải quyết vấn đề này, Luật Đất đai năm 2024 đã quy định chính sách hỗ trợ đất đai lần đầu cho cá nhân là người dân tộc thiểu số thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Hiện ngành chuyên môn và các địa phương của tỉnh đã tập trung rà soát, xác định, phân loại đối tượng thụ hưởng để đưa chính sách vào cuộc sống.

Nghèo khó vì thiếu đất

Gia đình anh Vi Văn Giới (sinh năm 1993) dân tộc Tày ở thôn Chả, xã Phong Vân (Lục Ngạn) là một trong những hộ khó khăn về đất ở. Cả gia đình chỉ có khoảng 30 m2 đất ở và không có đất sản xuất. Thiếu đất canh tác, vợ chồng anh phải xoay xở làm thuê đủ các công việc nhưng mãi vẫn chưa thoát nghèo. Cuối năm 2024, anh Giới phát hiện mắc bệnh suy thận nặng, thường xuyên phải lọc máu ở Trung tâm Y tế huyện. Khó khăn chồng chất khiến cuộc sống gia đình anh càng túng bấn.

Hộ ông Hoàng Văn Hà, dân tộc Tày ở thôn Biểng, xã An Lạc (Sơn Động) thiếu đất ở. Căn nhà gia đình đang ở xây dựng trên đất vườn.

Tìm hiểu được biết, xã Phong Vân có hơn chục hộ thiếu đất sản xuất. Hiện quỹ đất công ích của xã không còn, việc giải quyết tình trạng thiếu đất sản xuất cho các hộ vượt thẩm quyền địa phương nên xã đã báo cáo, đề nghị cấp trên quan tâm hỗ trợ giúp bà con vơi bớt khó khăn sớm ổn định đời sống.

Tình trạng người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thiếu đất ở hoặc đất sản xuất còn diễn ra ở nhiều địa phương khác trong tỉnh. Tại thôn Biểng, xã An Lạc (Sơn Động) có trường hợp của ông Hoàng Văn Hà, dân tộc Tày. Ông Hà đang ở cùng con trai trong căn nhà cũ xây dựng trên đất trồng cây lâu năm đã xuống cấp nghiêm trọng. Do chưa phải là đất ở nên thời gian qua địa phương không thể đưa gia đình ông vào danh sách hỗ trợ xóa nhà tạm.

Theo Luật Đất đai năm 2024, toàn tỉnh có 9,3 nghìn người dân tộc thiểu số thuộc diện được hưởng chính sách hỗ trợ về đất đai; trong đó nhiều nhất là huyện Sơn Động hơn 6,5 nghìn người, Lục Nam hơn 1 nghìn người, còn lại là ở các huyện: Lạng Giang, Yên Thế, Lục Ngạn.

Qua rà soát của cơ quan chức năng, toàn tỉnh có hơn 9,3 nghìn người dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo, cận nghèo thiếu đất ở, đất sản xuất thuộc diện được hỗ trợ về đất đai. Trong đó nhiều nhất là huyện Sơn Động hơn 6,5 nghìn người, Lục Nam hơn 1 nghìn người, còn lại là các huyện: Lạng Giang, Yên Thế, Lục Ngạn. Sở dĩ có tình trạng trên là do khu vực vùng đồng bào dân tộc thiểu số địa hình phức tạp, nhiều núi cao, bị chia cắt bởi sông, suối nên quỹ đất ở, đất sản xuất nông nghiệp hạn chế.

Đất đai khu vực miền núi nhiều sỏi, đá; giao thông đi lại khó khăn không thuận lợi cho việc sản xuất, thông thương. Đây là những nguyên nhân dẫn đến tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi luôn cao hơn bình quân chung của toàn tỉnh. Đến hết năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo tại 28 xã đặc biệt khó khăn trong tỉnh là 9,25%, cao hơn tỷ lệ hộ nghèo của toàn tỉnh 7,52%.

Đưa chính sách vào cuộc sống

Thời gian qua, Đảng, Nhà nước có nhiều chính sách hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Do không còn quỹ đất dôi dư nên các địa phương chủ yếu áp dụng hình thức hỗ trợ như: Tổ chức đào tạo nghề miễn phí, hỗ trợ tiền mua công cụ, máy móc phục vụ sản xuất (máy cắt cỏ, máy cày...), cho vay vốn ưu đãi... Tuy vậy, các hình thức trên chưa giải quyết được tận gốc khó khăn cho người dân. Luật Đất đai năm 2024 quy định chính sách hỗ trợ đất đai cho cá nhân ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số thuộc hộ nghèo, cận nghèo thiếu đất ở, đất sản xuất và được miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất theo quy định.

Chính sách mới ban hành đã tháo gỡ nút thắt về thiếu đất ở, đất sản xuất cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay là quỹ đất để giải quyết bài toán an cư cho người dân có hạn. Theo đồng chí Lê Đức Thắng, Phó Chủ tịch UBND huyện Sơn Động, phần lớn đất đai ở địa phương đã giao cho người dân, các đơn vị lâm nghiệp quản lý, sử dụng nên rất khó thu hồi để tạo quỹ đất mới. Huyện đề xuất tỉnh ưu tiên giải quyết chuyển mục đích sử dụng đất ở cho những người đã có nhà ở xây dựng trên diện tích đất khác (như đất nông nghiệp, đất vườn, đất bãi…) sang đất ở.

Đại diện lãnh đạo Phòng Quản lý đất đai (Sở Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, đối chiếu với quy định tại Luật Đất đai, trong số đối tượng thuộc diện hỗ trợ về đất đai có gần 8,8 nghìn trường hợp đang có nhà trên đất nhưng không phải là đất ở với diện tích khoảng 87 ha. Những trường hợp này có nguyện vọng được công nhận hoặc chuyển mục đích sang đất ở nên không cần bố trí quỹ đất mới. Phương án này được xem là tối ưu bởi người dân được hợp thức hóa đất đai ngay tại địa điểm mình đang sinh sống, đồng thời giảm chi phí từ ngân sách nhà nước. Ngoài ra, thống kê cho thấy toàn tỉnh có 560 trường hợp chưa có đất ở.

Quỹ đất ở tối đa cần có để hỗ trợ cho các trường hợp này tương ứng 6,7 ha. Cùng đó là hơn 500 trường hợp không có đất sản xuất và hơn 8,7 nghìn trường hợp đã có đất sản xuất nông nghiệp nhưng không đủ 50% so với hạn mức giao đất thuộc đối tượng thụ hưởng chính sách. Những trường hợp này sẽ lần lượt được xem xét, giải quyết theo quy định và điều kiện, thực tế quỹ đất tại địa phương.

Việc cụ thể hóa chính sách hỗ trợ về đất ở, đất sản xuất thể hiện rõ sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Để chính sách sớm đi vào cuộc sống, người dân mong muốn công tác rà soát sẽ được các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương của tỉnh thực hiện công khai, minh bạch, chặt chẽ, đúng đối tượng, bảo đảm quy định pháp luật.

Hải Vân