Phòng ngừa người tâm thần gây án

Thứ 5: 15:38 ngày 10/04/2025

BẮC GIANG - Những vụ án đau lòng do người mắc bệnh tâm thần gây ra đã để lại nỗi xót xa, trăn trở cho cả cộng đồng và nhiều gia đình. Hậu quả đáng tiếc ấy có thể được ngăn chặn từ sớm nếu có sự quan tâm, sát sao của người thân, sự vào cuộc cùng các giải pháp chặt chẽ của cấp ủy, chính quyền địa phương.

Những chuyện đau lòng

Đã gần một năm trôi qua song người dân ở tổ dân phố 2, thị trấn Thắng (Hiệp Hòa) chưa thể nào quên được vụ án mạng thương tâm do người bệnh tâm thần gây ra. H.G.L đã dùng dao chém mẹ đẻ (sinh năm 1948) và cháu ruột (sinh năm 2017) khiến hai người tử vong.

Nhân viên Cơ sở Chăm sóc người tâm thần tỉnh khám sức khỏe cho người bệnh.

Đã nhiều ngày qua, ngôi nhà của vợ chồng ông N.X.T (83 tuổi) và bà T.T.M (87 tuổi) ở thôn Tân Mỹ, xã Lãng Sơn (thành phố Bắc Giang) vẫn vắng lặng sau vụ án mạng do người con của ông, bà là Nguyễn Văn Đoàn (sinh năm 1976) gây nên. Bà con hàng xóm không khỏi xót xa khi nhắc lại. Chiều 10/3, Đoàn đến chơi rồi bất ngờ đâm chém bố mẹ khiến cả hai ông, bà tử vong.

Một người ở cùng thôn với Đoàn chia sẻ: “Bình thường, chúng tôi vẫn sang nhà anh ấy ngồi chơi, nói chuyện. Sự việc xảy ra ai cũng đau xót. Cả ông Th và bà M đều thương con, thương cháu. Nào ai ngờ có ngày lại xảy ra cơ sự này.” Đoàn là con út trong gia đình. Có thông tin cho rằng hôm xảy ra vụ việc, khả năng do có điều gì khiến Đoàn không hài lòng nên sinh ra nóng giận, bực tức. Ở thôn Tân Mỹ, ai cũng biết Đoàn bị tâm thần, có đi chữa bệnh nhiều năm rồi trở về địa phương sinh sống, hiện điều trị ngoại trú, có sổ theo dõi và lấy thuốc tại Trạm Y tế xã.

Thiếu tá Trần Việt, Trưởng Công an xã Lãng Sơn thông tin, qua rà soát, trên địa bàn xã hiện có 43 người mắc bệnh tâm thần đang sinh sống, có sổ theo dõi và lấy thuốc thường xuyên ở Trạm Y tế xã. Hầu hết những bệnh nhân này đều sống cùng người thân, trong đó cá biệt có trường hợp thường xuyên đi lang thang, chửi bới người đi đường. Trước khi vụ việc xảy ra với vợ chồng ông bà N.X.T và T.T.M, Công an xã đã tham mưu với cấp ủy, chính quyền địa phương thực hiện những giải pháp phòng ngừa như: Chỉ đạo các ngành liên quan theo dõi, giám sát số bệnh nhân tâm thần (tránh tình trạng người bệnh đi lại tự do) gây ra các hành vi vi phạm pháp luật.

Nguy cơ cận kề

Số liệu của Sở Y tế cho thấy, toàn tỉnh có 7.529 người bệnh rối loạn tâm thần song chủ yếu theo dõi, điều trị ở tuyến xã (89,1%). Các bệnh rối loạn tâm thần thường gặp là trầm cảm, động kinh, rối loạn hành vi, tâm thần phân liệt… Mức độ nhẹ có thể mất ngủ, ăn kém ngon miệng; buồn phiền, lo lắng hoặc hay gây gổ, cãi nhau vô cớ, xung động không phù hợp. Nặng hơn là đánh người khác, đập phá, công kích, tấn công hay thực hiện hành vi nguy hiểm khác (giết người, tự sát hoặc giết người rồi tự sát).

Thời gian gần đây, tình trạng tội phạm do đối tượng là người mắc bệnh tâm thần gây ra trên địa bàn tỉnh tiềm ẩn phức tạp với nhiều hành vi nguy hiểm. Nạn nhân chủ yếu là người ruột thịt, họ hàng, hàng xóm của bệnh nhân tâm thần. Tất cả hành động đều bột phát trong vô thức song để lại hậu quả nghiêm trọng, gây ảnh hưởng đến an toàn xã hội.

Theo Điều 93 Nghị định 96/2023/NĐ-CP, trường hợp phát hiện người bệnh tâm thần có hành vi gây nguy hại cho người khác hoặc phá hoại tài sản, UBND cấp xã nơi phát hiện có trách nhiệm tổ chức các biện pháp để đưa người đó đến cơ sở khám bệnh, chữa bệnh để chẩn đoán xác định. Trường hợp xác định người đó cần phải điều trị bắt buộc, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có trách nhiệm tổ chức điều trị bắt buộc hoặc chuyển người bệnh đến cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tâm thần để điều trị bắt buộc đồng thời thông báo cho thân nhân của người bệnh để phối hợp quản lý, chăm sóc. Quá trình chữa bệnh có thể diễn ra tại cơ sở y tế thông thường hoặc bệnh viện tâm thần, tùy mức độ bệnh lý và mức độ nguy hiểm của bệnh nhân.

Theo Phòng Cảnh sát hình sự (Công an tỉnh), từ năm 2023 đến nay, toàn tỉnh xảy ra 13 vụ phạm tội do đối tượng tâm thần hoặc có biểu hiện tâm thần gây ra. Trong đó có 4 vụ giết người, 2 vụ gây thương tích, 2 vụ gây rối trật tự công cộng... Trung tá Nguyễn Dương Hưng, Phó Trưởng Phòng Cảnh sát hình sự nói: “Để nâng cao hiệu quả phòng, chống loại tội phạm có liên quan đến người mắc bệnh tâm thần cần sự vào cuộc quyết liệt của cấp ủy, chính quyền địa phương. Không những vậy, tại mỗi địa phương cần có những quy định cụ thể nhằm gắn trách nhiệm của các ngành, đoàn thể trong công tác quản lý, giám sát người bệnh. Thực hiện các chính sách hỗ trợ tài chính giúp các hộ sớm đưa người thân mắc bệnh đi chữa trị ở cơ sở y tế”.

Nhằm ngăn ngừa các vụ phạm pháp do người tâm thần gây ra, Công an tỉnh đã có nhiều văn bản chỉ đạo công an cấp xã tổ chức rà soát, lập danh sách, nắm tình hình người mắc bệnh hoặc có biểu hiện rối loạn tâm thần đang sinh sống trong cộng đồng. Từ đó phân loại, kịp thời đánh giá nguy cơ, trên cơ sở đó có biện pháp quản lý, giám sát, phòng ngừa phù hợp.

Theo nhận định của lực lượng chức năng, phòng ngừa tình trạng người tâm thần gây án là vấn đề không đơn giản, thậm chí mất rất nhiều thời gian bởi lẽ bệnh nhân có thể hành động mất kiểm soát bất cứ lúc nào. Công tác quản lý chăm sóc tại cộng đồng chủ yếu là do gia đình chịu trách nhiệm song nhiều gia đình chưa đủ thời gian, kinh phí, nhân lực. Cá biệt ở một số hộ, người thân, bố mẹ còn giấu việc con cái bị mắc bệnh tâm thần bởi lo ngại định kiến xã hội. Để hạn chế mức thấp nhất các vụ án, trọng án do người mắc bệnh này gây ra cần sự chung tay của toàn xã hội. Trong đó, gia đình đóng vai trò quan trọng hàng đầu; không nên giấu bệnh mà phải thường xuyên theo dõi.

Khi phát hiện người bệnh có biểu hiện bất thường phải ngay lập tức đưa đi điều trị, tuân thủ phác đồ của cơ sở y tế. Đồng thời phối hợp với chính quyền địa phương, cơ quan chức năng thường xuyên theo dõi, giám sát. Các cơ quan quản lý nhà nước tập huấn, hướng dẫn kiến thức chăm sóc người mắc bệnh cho những người thân của bệnh nhân. Cấp ủy, chính quyền, đoàn thể địa phương và cộng đồng quan tâm hỗ trợ quản lý người bệnh, chia sẻ với những gia đình có người thân bị tâm thần. Tôn trọng, bảo vệ, đối xử bình đẳng và không kỳ thị, phân biệt đối xử đối với người mắc căn bệnh này.

Bài, ảnh: Tuyết Mai