Hành vi gây cản trở giao thông nghiêm trọng hoặc gây đình trệ hoạt động công cộng có thể bị phạt tù tới 7 năm. Ảnh minh họa

Gây rối trật tự công cộng là hành vi cố ý phá vỡ tình trạng ổn định, có tổ chức, có kỷ luật ở nơi công cộng gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Đây là tội trực tiếp xâm phạm trật tự công cộng và có thể gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, xã hội, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân được pháp luật bảo vệ, qua việc vi phạm quy tắc sống lành mạnh, văn minh, gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động bình thường của mọi người ở nơi công cộng. 

Điều 318  Bộ luật Hình sự (BLHS) năm 2015 quy định 2 trường hợp phạm tội: 

Thứ nhất, người phạm tội thực hiện hành vi gây rối trật tự công cộng và đã gây ra hậu quả là ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Hành vi này được thực hiện công khai ở nơi công cộng, thể hiện dưới nhiều dạng  khác nhau, có thể bằng lời nói thô tục, chửi bới, la hét hoặc bằng hành động đập phá đồ đạc, tài sản, đánh nhau, xô đẩy người khác hoặc tạo ra âm thanh gây tiếng ồn lớn… Hậu quả, làm mất ổn định, hỗn loạn, vô tổ chức, vô kỷ luật ở nơi công cộng.

Thứ hai, trường hợp tuy hành vi gây rối chưa gây hậu quả làm ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự an toàn xã hội, nhưng trước đó chủ thể là người đã bị xử phạt hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này chưa được xóa án tích mà còn vi phạm. Trong cả hai trường hợp trên, lỗi của người phạm tội là cố ý. Người phạm tội nhận thức được hành vi gây rối trật tự công cộng là nguy hiểm cho xã hội nhưng vẫn thực hiện. 

Khung hình phạt dành cho tội gây rối trật tự công cộng khá nghiêm khắc. Về khung cơ bản, có mức phạt tiền từ 5- 50 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm. So với hình phạt tiền được quy định tại Điều 245 Bộ luật Hình sự năm 1999 thì mức phạt tiền quy định tại Điều 318 BLHS năm 2015 tăng gấp 5 lần. Việc sửa đổi hình phạt tiền theo hướng tăng mức tiền phạt là hoàn toàn cần thiết, bởi mức phạt cũ  quá thấp không đủ răn đe người phạm tội cũng như phòng ngừa, hạn chế tội phạm này trong tình hình hiện nay.

Về khung tăng nặng, có mức phạt tù từ 2- 7 năm áp dụng cho trường hợp: Tái phạm nguy hiểm; có tổ chức (tức là hình thức đồng phạm có sự cấu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm); dùng vũ khí, hung khí hoặc có hành vi phá phách. Dùng vũ khí, hung khí như dùng súng thể thao quốc phòng, súng săn, súng kíp, súng hỏa mai, dao găm, mã tấu, kiếm, giáo mác, thuốc nổ và kíp mìn dùng trong sản xuất không phải là vũ khí quân dụng. Nếu dùng vũ khí quân dụng để thực hiện hành vi gây rối thì người phạm tội không chỉ bị xử lý về tội này mà còn có thể bị xử lý về tội sử dụng trái phép vũ khí quân dụng. 

Hành vi phá phách là hành vi hủy hoại tài sản như hủy hoại các đồ vật ở nơi công cộng như đập phá tượng đài, công trình trong công viên, đập phá công sở, … Nếu hành vi sử dụng vũ khí, hung khí hoặc có hành vi phá phách gây rối dẫn đến tình trạng hỗn loạn, vô tổ chức, vô kỷ luật ở nơi công cộng và làm thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác thì người phạm tội còn có thể bị xử lý về các tội giết người, cố ý gây thương tích hoặc tội hủy hoại tài sản theo nguyên tắc phạm nhiều tội. 

Khung tăng nặng còn áp dụng cho các hành vi: Gây cản trở giao thông nghiêm trọng hoặc gây đình trệ hoạt động công cộng, gây cản trở, ách tắc giao thông từ 2 giờ trở lên hoặc gây cản trở giao thông ở những tuyến giao thông quan trọng, làm ách tắc trên diện rộng không phân biệt thời gian bao lâu; xúi giục,  kích động, dụ dỗ, thúc đẩy người khác thực hiện hành vi gây rối trật tự công cộng; hành hung người can thiệp bảo vệ trật tự công cộng, dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực uy hiếp tinh thần người can thiệp bảo vệ trật tự công cộng. Người can thiệp bảo vệ trật tự công cộng có thể là bất kỳ người nào tham gia góp ý, giải thích hoặc có các hành động khác ngăn cản người phạm tội đang thực hiện hành vi gây rối…

Trường hợp người phạm tội thực hiện hành vi gây rối trật tự công cộng và hành hung người can thiệp bảo vệ  là người đang thi hành công vụ thì người phạm tội còn bị xử lý về tội chống người thi hành công vụ được quy định tại Điều 330 BLHS năm 2015 với khung hình phạt là cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 7 năm.

Hoàng Văn Lợi