Sử dụng thuốc lá là một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng lớn nhất mà thế giới đã và đang phải đối mặt. Mỗi năm trên toàn thế giới có hơn 8 triệu ca tử vong, trong đó có khoảng 1,3 triệu ca tử vong là do các bệnh liên quan đến hút thuốc lá thụ động.

Tại Việt Nam, theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, sử dụng thuốc lá gây ra hơn 100 nghìn ca tử vong mỗi năm. Việc sử dụng thuốc lá đang gây ra gánh nặng nghiêm trọng và ngày càng gia tăng về bệnh tật, tử vong sớm, cũng như chi phí y tế.

Thực trạng trên toàn cầu

Trên toàn cầu ước tính có 37 triệu trẻ em trong độ tuổi từ 13 - 15 sử dụng thuốc lá. Ở nhiều quốc gia, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong thanh thiếu niên đã cao hơn tỷ lệ sử dụng ở người trưởng thành. Tại Việt Nam, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu của nam giới trưởng thành tuy có giảm nhưng vẫn còn ở mức cao (41,1% - điều tra STEPS - WHO năm 2021). Đối với thuốc lá điện tử, tỷ lệ người sử dụng ở độ tuổi từ 15 trở lên năm 2015 là 0,2% (GATS 2015), năm 2020 là 3,6% (PGATS 2020). Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử cao nhất tập trung ở nhóm tuổi 15-24 (7,3%) sau đó là các nhóm 25 - 44 tuổi (3,2%), 45 - 64 tuổi (1,4%) (PGATS 2020).

Học sinh Trường Trung học cơ sở Lam Cốt (Tân Yên) tham gia hội thi tuyên truyền phòng, chống tác hại của ma túy, thuốc lá điện tử và các chất kích thích.

Trên toàn cầu, ngành công nghiệp thuốc lá bán hàng nghìn tỷ điếu thuốc lá mỗi năm. Ngoài thuốc lá điếu thông thường, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và túi nicotine được các công ty quảng bá với tên gọi là “sản phẩm giảm hại”. Điều này đã làm cho nhiều người, đặc biệt là giới trẻ hiểu lầm rằng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không có hại, không gây nghiện. Bên cạnh việc quảng bá sản phẩm gây hiểu nhầm, một số tổ chức liên minh với các tập đoàn thuốc lá có tên gọi của tổ chức giống như tên của các tổ chức hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá, cụ thể như: “Tổ chức Hành động toàn cầu chấm dứt hút thuốc lá”, “Quỹ xóa bỏ lao động trẻ em trong trồng thuốc lá”, “Quỹ vì một thế giới không khói thuốc” của Tập đoàn Philip Morris nhưng thực chất các quỹ này có sự liên kết chặt chẽ với các công ty thuốc lá.

Về hoạt động của “Quỹ vì một thế giới không khói thuốc”, Tổ chức Y tế thế giới nêu rõ quan điểm rằng đây là quỹ do Tập đoàn Philip Morris tài trợ, có mâu thuẫn về lợi ích với công tác bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tổ chức Y tế thế giới khuyến nghị các nước và các cán bộ y tế không hợp tác với “Quỹ vì một thế giới không khói thuốc” của Tập đoàn Philip Morris.

Một số tuyên bố gây hiểu lầm và sự thật

Tuyên bố: “Ngành công nghiệp thuốc lá đóng góp cho nghiên cứu khoa học về tác hại của thuốc lá để bảo vệ sức khoẻ cộng đồng”. Sự thật là ngành công nghiệp thuốc lá có lịch sử lâu đời trong việc tạo ra các tranh luận về hút thuốc và sức khỏe để bác bỏ hoặc làm giảm giá trị của các nghiên cứu khoa học về tác hại của thuốc lá. Trước đây, các nghiên cứu của họ tập trung vào phủ nhận tác hại của thuốc lá. Gần đây khi nhận thức về tác hại của thuốc lá trong cộng đồng đã được nâng cao, ngành công nghiệp thuốc lá đã chuyển sang quảng bá các sản phẩm mới như là một giải pháp thay thế "an toàn hơn" để tiếp tục thu hút người dùng. Các bằng chứng từ các nghiên cứu do các tập đoàn thuốc lá cung cấp thường do chính công ty thuốc lá tài trợ, không bảo đảm tính khách quan, minh bạch.

Tuyên bố “các công ty thuốc lá đang tuân thủ các quy định cấm quảng cáo, tiếp thị sản phẩm”: Sự thật là các tập đoàn thuốc lá trên toàn cầu sử dụng nhiều chiến lược quảng bá, tiếp thị tinh vi, chủ yếu nhằm vào thanh thiếu niên, phụ nữ và trẻ em gái thông qua các phương tiện truyền thông hiện đại, người có sức ảnh hưởng trong cộng đồng, tài trợ cho các hoạt động thể thao như đua xe, bóng đá... Đã có các vụ kiện ngành công nghiệp thuốc lá, ví dụ như vào tháng 2 năm 2025, cơ quan tư pháp bang New York (Hoa Kỳ) đã đệ trình đơn kiện 13 nhà sản xuất, phân phối và bán thuốc lá điện tử vì đã tiếp tay nhằm thúc đẩy “đại dịch” thuốc lá điện tử ở thanh thiếu niên.

Tuyên bố “ngành công nghiệp thuốc lá đã thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và mang lại hiệu quả cho cộng đồng”; sự thật là ngành công nghiệp thuốc lá thực hiện trách nhiệm xã hội với mục đích gây dựng hình ảnh để quảng bá, nhằm che đậy các tác động tiêu cực, bình thường hoá sản phẩm gây nghiện để thu hút người sử dụng. Tuyên bố “ủng hộ chính phủ các nước trong phòng chống tác hại thuốc lá”; sự thật là trên thế giới, ngành công nghiệp thuốc lá có lịch sử lâu dài về việc thực hiện hành động pháp lý chống lại hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá. Họ luôn tạo ra những vụ kiện tụng, đe dọa kiện tụng hoặc tác động đến quá trình xây dựng chính sách nhằm trì hoãn việc ban hành hoặc làm suy yếu chính sách về phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Tuyên bố “sản phẩm thuốc lá nung nóng chỉ dành cho người lớn và giúp cai nghiện thuốc lá điếu thông thường”: Sự thật là các sản phẩm thuốc lá mới đang nhằm vào giới trẻ. Báo cáo phân tích mới đây của Tổ chức toàn cầu giám sát ngành công nghiệp thuốc lá (STOP) cho thấy công ty Philip Morris Japan (PMJ) đã lập kế hoạch nhằm tạo ra sự chấp nhận rộng rãi của cộng đồng đối với một sản phẩm thuốc lá nung nóng, trong đó bao gồm cả giới trẻ và thậm chí là học sinh chứ không chỉ nhắm tới những người trưởng thành đang hút thuốc.

Philip Morris quảng bá thuốc lá nung nóng như một sản phẩm mang phong cách sống đầy khát vọng. Chiến lược tiếp thị này khiến các sản phẩm gây nghiện mới đã nhanh chóng đến tay những người chưa từng hút thuốc, đặc biệt là thanh thiếu niên, làm cho tỷ lệ sử dụng tăng nhanh trong học sinh tại Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, New Zealand, Hàn Quốc.

Các sản phẩm thuốc lá mới không phải là sản phẩm giảm hại. Cục Quản lý dược phẩm và thực phẩm Hoa Kỳ (DFA) chỉ xác nhận thuốc lá nung nóng là sản phẩm giảm mức độ tiếp xúc với một số chất trong sản phẩm, không xác nhận đây là sản phẩm giúp giảm nguy cơ về sức khỏe, không công nhận thuốc lá nung nóng là sản phẩm an toàn cho sức khỏe hơn so với thuốc lá điếu thông thường. Việc các công ty thuốc lá khuyến khích người nghiện thuốc lá điếu chuyển sang hút thuốc lá nung nóng để giảm hại là không có cơ sở khoa học. Thuốc lá nung nóng có chứa nicotine và cũng gây nghiện tương tự như thuốc lá điếu thông thường.

Không thể coi là giảm tác hại của thuốc lá điếu bằng cách cho sử dụng một sản phẩm gây nghiện khác, đồng thời tạo ra một thế hệ người nghiện mới (bao gồm cả trẻ em và phụ nữ). Bằng chứng từ các nước cho thấy việc người hút thuốc lá điếu chuyển sang thuốc lá nung nóng không làm cho họ có thể bỏ thuốc lá, mà ngược lại tiếp tục duy trì tình trạng nghiện nicotine và phơi nhiễm với nhiều hóa chất độc hại khi sử dụng đồng thời nhiều loại thuốc lá.

Bắc Giang: Bắt đối tượng trộn ma túy vào tinh dầu thuốc lá điện tử

BẮC GIANG - Công an huyện Lục Nam (Bắc Giang) vừa bắt quả tang 2 đối tượng có hành vi mua bán trái phép chất ma túy.

Cấm thuốc lá điện tử từ năm 2025

Quốc hội thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ năm 2025 để bảo đảm sức khỏe cộng đồng.

Giảm tỷ lệ người sử dụng thuốc lá trong cộng đồng

BẮC GIANG - Kế hoạch số 83/KH-UBND ngày 13/4/2024 của UBND tỉnh thực hiện “Chiến lược quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Bắc Giang” nhằm giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá, tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá nhằm giảm bệnh tật và tử vong do sử dụng các sản phẩm thuốc lá gây ra.

Hút thuốc lá làm gia tăng nghèo đói và gánh nặng bệnh tật

BẮC GIANG - Theo Tổ chức Y tế thế giới, thuốc lá truyền thống, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng làm gia tăng gánh nặng bệnh tật và chi phí liên quan đến sử dụng thuốc lá.

Hút thuốc lá có liên quan gì với bệnh lao phổi?

BẮC GIANG - Bệnh lao phổi là một bệnh lây nhiễm nguy hiểm, do vi khuẩn mycobacterium tuberculosis gây ra và thường tấn công vào phổi. Bệnh này có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe.