Nhiều người đến thôn Quang Hiển đều thấy ấn tượng bởi những nếp nhà gỗ trầm mặc, óng lên màu của thời gian. Điều đặc biệt ở đây là hầu như gia đình nào cũng trồng hàng cau trước ngõ hoặc trước sân. Cau phủ kín khắp làng, nhà ít có năm đến bảy cây, nhà nhiều có tới vài trăm cây, tạo nên nét duyên cho ngôi làng cổ bên dòng sông Thương.

Ngôi nhà gỗ 7 gian của gia đình ông Lê Văn Tăng.

Đưa tôi đi thăm làng, ông Thân Văn Trịnh, Chi hội trưởng Chi hội Cựu Chiến binh thông tin, cả làng Quang Hiển còn hơn 50 nếp nhà gỗ. Dù kinh tế của nhiều hộ đã khấm khá nhưng những ngôi nhà gỗ theo lối truyền thống vẫn được người dân gìn giữ, xem đó là niềm tự hào. Ví như ngôi nhà gỗ lim 7 gian theo lối kiến trúc kẻ truyền, lợp ngói mũi hài của hộ ông Lê Văn Tăng được dựng cách đây 104 năm. Khuôn viên ngôi nhà được bài trí hài hòa, gồm một khoảng sân rộng phía trước, góc vườn trồng 60 cây cau và một số giàn trầu. 

Các vật dụng bên trong cũng khá ăn nhập với kiến trúc như sập gụ, tủ chè, trường kỷ, câu đối… Ông Tăng cho biết: “Nhà này do bố mẹ tôi dựng từ năm 1920, đã gắn bó với 5 thế hệ trong gia đình. Năm 1967, công trình từng bị bom đạn làm sập một phần và phải đến năm 1972 mới có điều kiện phục dựng lại. Năm 2017, dù các con tôi có ý định xây nhà mới nhưng sau khi bàn đi tính lại, gia đình thống nhất sẽ trùng tu để giữ lại ngôi nhà cổ cha ông đã kỳ công tạo dựng”.

Từ xa xưa, cây cau, giàn trầu đã trở nên thân thuộc với mỗi người. Ở Quang Hiển, nhiều người vẫn quen câu nói “cảnh gà - hoa cau” để nói đến sự thanh bình, yên ả chốn thôn quê. Dù đi đâu, về đâu, người dân ở đây luôn tự hào về làng mình với những hàng cau, khóm chuối và bao dư vị ngọt ngào của tình đất, tình người. Nếu như trước kia, người dân trồng cau chủ yếu để sử dụng trong cuộc sống hằng ngày thì khoảng chục năm nay, cây cau đã mang lại nguồn thu nhập lớn.

Cách nhà ông Tăng một bức tường là ngôi nhà gỗ 5 gian của gia đình bà Lê Thị Mát. Vẫn với khung cảnh sân vườn, nhà cổ và hơn 500 cây cau. Theo lời bà Mát, trung bình mỗi năm gia đình thu được 70 - 80 triệu đồng từ bán quả cau. “Loài cây này không mất quá nhiều công cũng như chi phí chăm sóc, hơn nữa có thể cho thu hoạch được nhiều năm. Thậm chí có thời điểm cau được giá, thương nhân về mua tới 1,5 triệu đồng mỗi buồng, có gia đình thu được cả trăm triệu đồng mỗi năm”, bà Mát nói. 

Theo các nhà nghiên cứu, cây cối trong vườn được cha ông ta lựa chọn rất kỹ và không phải cây nào cũng có thể trồng trước cửa. Việc đặt vị trí các cây không thể xem nhẹ. Có một mô tuýp khá phổ biến theo quan niệm truyền thống đó là “hàng cau trước cửa, khóm chuối sau nhà”. Cách bài trí này tôn thêm vẻ đẹp cho cảnh quan. Hơn nữa, đây là những loài cây tương đối dễ trồng, xanh tốt quanh năm. Hàng cau trước nhà thẳng tắp, lại không che khuất cửa ngôi nhà, hoa cau thơm dịu.

Qua năm tháng, trước vô vàn tác động của thời gian và chính con người, những ngôi nhà cổ ở Quang Hiển vẫn hiện hữu cùng với rặng cau, giàn trầu, khóm chuối. Chính các thế hệ, từ đời cha ông cho đến con cháu ông Trịnh, ông Tăng hay bà Mát hôm nay luôn hãnh diện về những nét mộc mạc, bình dị ấy. Dù thế nào, người dân Quang Hiển luôn muốn giữ lại những điều tốt đẹp từ quá khứ trao truyền. Đây cũng là một trong những điểm nhấn độc đáo trong quá trình xây dựng nông thôn mới ở làng quê bên sông Thương này.

Bài, ảnh: Nguyễn Hưởng

Trưởng thôn Nguyễn Văn Thắng: Góp công sức xây dựng quê hương

BẮC GIANG - Mặc dù bận với việc phát triển kinh tế gia đình nhưng 8 năm qua, đảng viên Ngô Văn Thắng (SN 1979), Phó Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn Hùng Lãm 3, xã Hồng Thái (Việt Yên - Bắc Giang) vẫn luôn dành thời gian, trí tuệ, góp công sức xây dựng quê hương.

Bánh nướng nhân bí xanh thơm ngon, đượm vị quê hương

Cứ tới tháng 8 âm lịch hằng năm, người dân Việt Nam lại háo hức đón chờ không khí Trung thu náo nhiệt và những chiếc bánh nướng truyền thống thơm ngon. Tại thị trấn Thất Khê, huyện Tràng Định (Lạng Sơn), có món bánh nướng nhân bí xanh độc đáo của cơ sở Bánh nướng Thuý Tiệp đã được nhiều người dân trong và ngoài tỉnh yêu thích.

Nâng tầm sản vật quê hương

BẮC GIANG - Khởi nghiệp với mỳ gạo, bánh đa nem - những sản phẩm truyền thống của quê hương, đến nay, mỗi tháng Công ty TNHH Chế biến thực phẩm Anh Thư (Công ty Anh Thư) do Nguyễn Thị Minh Thư (SN 1999) ở làng Thổ Hà, xã Vân Hà (Việt Yên) làm chủ đưa ra thị trường hàng chục tấn hàng.

Nông thôn mới nâng cao trên quê hương Phúc Hòa

BẮC GIANG - Xã Phúc Hòa (Tân Yên) không chỉ nổi tiếng về vải thiều sớm, nơi đây còn là điểm sáng trong phong trào xây dựng nông thôn mới (NTM), được Chủ tịch UBND tỉnh công nhận xã đạt chuẩn nâng cao. Đây là kết quả của sự cố gắng phấn đấu không ngừng của Đảng bộ, chính quyền và người dân trong xã, làm nức lòng những người dân quê hương.

Hoàng Mai - Làng chèo giữa quê hương quan họ