Họa sĩ Nguyễn Duy Lập vốn thuộc dòng họ Nguyễn Duy, quê gốc ở thôn Đông Phù, xã Đông Mỹ, huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội nhưng sinh ra, lớn lên tại một phố nhỏ ở thị xã Bắc Ninh, nay là phường Tiền An, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh.

Tác giả (bên trái) và họa sĩ Nguyễn Duy Lập.

Trò chuyện với tôi, họa sĩ cho biết: "Năm 1974, tôi về công tác tại Ty Văn hóa tỉnh Hà Bắc, ban đầu làm việc ở Phòng Xuất bản, sau chuyển sang Trung tâm văn hóa triển lãm tỉnh, đến năm 1994 về giảng dạy tại Trường Văn hóa Nghệ thuật tỉnh Hà Bắc, là Trưởng Khoa Hội họa". Hỏi về việc bén duyên với hội họa, họa sĩ Nguyễn Duy Lập cười: “Tôi đến với cây cọ từ thuở thiếu thời, chăng là quê hương Đông Mỹ của tôi vốn có truyền thống hội họa”.

Làm việc, sống và thành danh ở Bắc Giang với nghề nhưng họa sĩ Nguyễn Duy Lập lại có vẻ ngoài dân dã, khá khiêm tốn khi tiếp xúc với mọi người. Vẻ bề ngoài ấy không ngờ lại ẩn chứa bên trong một nội hàm hiện đại. Ông chia sẻ: "Vùng Kinh Bắc nơi tôi sống có rất nhiều hội hè, đình đám. Có nhiều ngôi chùa hàng trăm năm tuổi với nét kiến trúc đậm văn hóa dân gian. Thêm nữa, lối sinh hoạt văn hóa làng xã của 36 làng dân ca quan họ đã ngấm dần trong tôi. Đặc biệt, dòng tranh dân gian Đông Hồ đã cho tôi xúc cảm và cả những tìm tòi về “nền” hội họa chân quê để mãi đến bây giờ tôi vẫn lấy đó làm nguồn cảm hứng sáng tác".

Thực ra, thuở ban đầu, họa sĩ Nguyễn Duy Lập mới chỉ yêu thích vẽ chứ chưa được đào tạo bài bản. Ông tâm sự: “Hồi công tác tại Ty Văn hóa Hà Bắc, thấy tôi có năng khiếu hội họa nên cơ quan cử đi học tại Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp. Lần thứ nhất tôi theo học hệ Trung cấp, khóa 1969-1973. Dạo đó Trường sơ tán về huyện Hiệp Hòa nên đi học cũng tiện. Học xong tôi về cơ quan cũ, đến năm 1980 tiếp tục học hệ Đại học cũng tại Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp". Nói rồi ông khoe: “Tôi đã vẽ bìa cho cuốn sách Núi rừng Yên Thế của nhà văn Nguyên Hồng. Từ đó tôi khá thân thiết với tác giả cuốn “Bỉ vỏ” và được ông yêu quý. Năm 1987 tôi được kết nạp vào Hội Mỹ thuật Việt Nam”.

Bức tranh "Mộc bản và Chùa Vĩnh Nghiêm".

Hôm khai mạc phòng tranh của họa sĩ Nguyễn Duy Lập, đó là triển lãm cá nhân của ông sau 28 năm (lần đầu vào năm 1997). Thời gian giữa hai cuộc triển lãm quả là dài, cứ ngỡ lâu rồi ông ít vẽ, vậy mà tôi bị "hút" vào 40 tác phẩm hội họa và tượng gốm được họa sĩ sáng tác với đề tài tranh dân gian, hội hè xứ Kinh Bắc. Ở đây cho thấy một Nguyễn Duy Lập trong tranh nhập lối biểu hiện đa kiểu với tranh lập thể, trừu tượng và siêu thực. Ông thổi hồn Kinh Bắc vào tác phẩm của mình với nhiều sắc thái mới lạ, đậm chất dân gian truyền thống.

Nhạc sĩ Nguyễn Tuấn Khương, Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Bắc Giang nhìn nhận: “Với Nguyễn Duy Lập, tôi đều bị cuốn hút bởi những tác phẩm tranh và phù điêu đầy ấn tượng. Triển lãm “Về Kinh Bắc” đã thể hiện rõ nét sắc màu dân gian vừa thân thuộc, mới lạ, vừa gợi lên nhiều cảm xúc đối với công chúng yêu nghệ thuật”.

Sinh trưởng trong gia đình thợ thủ công nghèo có 6 người con, lại trong kháng chiến chống Pháp, vậy mà mấy người con đều được bố mẹ cho ăn học và cùng đam mê văn chương, nghệ thuật. Họa sĩ Nguyễn Duy Lập cho biết: “Cha mẹ tôi có nghề làm mũ cát và khăn xếp quan họ. Những chiếc mũ cát và khăn xếp quan họ tuy thủ công thôi nhưng đó lại là kết tinh của sự khéo tay của cha và nét đảm đang thêu thùa, khâu vá của mẹ tôi. Có lẽ sự tảo tần và chăm chỉ ấy đã cho tôi điều người khác vẫn gọi là cần mẫn và kiên trì”.

Tôi hỏi thêm: “Ngoài anh là họa sĩ và anh cả là nhà thơ Nguyễn Thanh Kim (ông Kim từng đoạt giải Nhất cuộc thi thơ của Trường Trung học phổ thông Hàn Thuyên, tỉnh Bắc Ninh) ra, nhà mình có ai theo hội họa không?”. Ông Lập im lặng, mấy giây sau mới nói: “Anh Kim chính là người hướng dẫn tôi vẽ, anh còn tìm mua, mượn sách hội họa về cho tôi học. Người em kế tôi là Nguyễn Duy Nam cũng là họa sĩ, tuy nhiên do “cú sốc” hồi trẻ đã khiến em tôi không theo được nghiệp hội họa (họa sĩ Nguyễn Duy Nam từng đoạt giải Nhất cuộc thi vẽ tranh “Tuổi nhỏ chống Mỹ cứu nước” do báo Thiếu niên Tiền phong tổ chức). Tôi có hai cô con gái là Hằng Duyên và Hồng Hạnh. Rất vui là các cháu đều là họa sĩ”.

Xem tranh của họa sĩ Nguyễn Duy Lập tôi thấy nổi lên nét văn hóa Kinh Bắc trong đó và đó cũng chính là đề tài xuyên suốt sự nghiệp sáng tác của ông. Cho đến tận bây giờ, tôi vẫn chưa nguôi rung động với những bức tranh dân gian của ông. Ngoài nhiều bức tranh biểu đạt nét sinh hoạt văn hóa dân gian, trong tác phẩm của họa sĩ Nguyễn Duy lập còn hiển hiện những hình ảnh ngỡ đã rất xa bởi hiện thực nông thôn hiện nay đã thay đổi. Vì thế những bức tranh thôn quê của ông như một cuốn phim tư liệu đáng trân trọng.

Ta dễ dàng nhận ra hình bóng quê nhà với hoa sen, với điếu cày và những gương mặt bình dị, chân chất. Họa sĩ Nguyễn Duy Lập có bức tranh “Mộc bản và Chùa Vĩnh Nghiêm” được treo tại Văn phòng Quốc Hội và bức “Hội Yên Thế” được treo tại Phòng khách của UBND tỉnh Bắc Giang. Ông còn nhận được nhiều giải thưởng của Hội Mỹ thuật Việt Nam và tỉnh Bắc Giang.

Họa sĩ Bắc Giang đoạt giải C tại triển lãm Mỹ thuật khu vực III Tây Bắc - Việt Bắc

BẮC GIANG - Tại triển lãm Mỹ thuật khu vực III Tây Bắc - Việt Bắc lần thứ 29 năm 2024, họa sĩ Lưu Thế Hân, Hội viên Hội Văn học nghệ thuật (VHNT) tỉnh Bắc Giang được trao giải C với tác phẩm "Chiều Bắc Sơn".

Họa sĩ Nguyễn Chí Hướng: Kể câu chuyện vùng cao qua những bức họa

BẮC GIANG - Sinh ra, lớn lên ở vùng chiêm trũng thuộc xã Lan Mẫu (Lục Nam) song họa sĩ Nguyễn Chí Hướng (SN 1979) có 25 năm gắn bó với vùng cao Sơn Động. Những trải nghiệm cuộc sống vùng đồng bào dân tộc thiểu số trở thành chất liệu quý để anh đưa vào các tác phẩm của mình, kể câu chuyện vùng cao bằng màu sắc riêng biệt.

Triển lãm mỹ thuật “Giấc mơ”- khát vọng sống đẹp của họa sĩ Trương Đình Huy (Bắc Giang)

BẮC GIANG - Từ ngày 5 - 9/ 7/2024, tại Trung tâm Giám định và Triển lãm tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh, quận Hoàn Kiếm (TP Hà Nội) sẽ diễn ra triển lãm mỹ thuật của họa sĩ Trương Đình Huy, hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam.

Tranh của họa sĩ Bắc Giang tham gia triển lãm "Câu chuyện vùng cao"

BẮC GIANG - Từ chiều 26/5 đến hết ngày 4/6, tại Nhà Triển lãm Mỹ thuật, quận Hoàn Kiếm (TP Hà Nội) diễn ra triển lãm tranh “Câu chuyện vùng cao”. Triển lãm do Hội Mỹ thuật Việt Nam tổ chức.

Nét xuân trong tranh họa sĩ Tạ Thúc Bình

BẮC GIANG - Chính xác thì chú tôi, họa sĩ Tạ Thúc Bình hầu như không vẽ tranh Tết theo đúng nghĩa của nó. Đặc biệt là tranh Tết vẽ các con giáp như một trào lưu trong giới họa sĩ vài chục năm trở lại đây.