Bắc giang
Đọc lại bài thơ "Hội nghị non sông" của nhà thơ Xuân Diệu
Ngày Tổng tuyển cử thực sự trở thành ngày hội của quần chúng, toàn dân nô nức tham gia. Nhà thơ Xuân Diệu - khi ấy là nhà thơ lãng mạn mới thay đổi “đôi mắt”, “nhận đường”, “lột xác đi theo cách mạng, đã gọi ngày ấy là “Hội nghị Diên Hồng” của thế kỷ XX, là “Hội nghị non sông”.
 |
|
Cử tri đi bầu đại biểu Quốc hội khóa I. Ảnh tư liệu |
Nhắc đến nhà thơ Xuân Diệu - nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới - chúng ta thường nghĩ đến những bài thơ tình lãng mạn. Thế nhưng, ông còn có những vần thơ nồng nhiệt với cách mạng. Ngay ngày đầu của mùa thu mới 1945, nhà thơ đã náo nức góp vào ngày hội chung của thơ những sáng tác đầu tiên về sự thành công của cách mạng, sự ra đời của chế độ mới. Cảm xúc nồng nhiệt của thi sĩ được thể hiện qua hai bài thơ – hai bản trường ca Ngọn quốc kỳ và Hội nghị non sông. Lần đầu tiên chúng ta gặp những câu thơ lấp lánh, phơi phới niềm tin ở nhà thơ:
Đưa tin mới khắp trên trời nước Việt
Hoa cỏ đón mà núi sông cũng biết
Cờ Việt Nam oanh liệt gió mừng bay
Vàng huy hoàng sinh giữa thắm hây hây
Thắm lộng lẫy nở quanh vàng rực rỡ
(Ngọn quốc kỳ)
Nối tiếp Ngọn quốc kỳ, Xuân Diệu viết tiếp khúc tráng ca Hội nghị non sông với những lời thơ sôi nổi, hào hứng khi cả nước bước vào cuộc Tổng tuyển cử Quốc hội đầu tiên. Trường ca gồm hơn 300 câu, khái quát chiều dài lịch sử dân tộc từ thuở dựng cơ đồ, từ Hội nghị Diên Hồng của các bô lão đời Trần với lời thề “Sát Đát” đến thời điểm lịch sử 600 năm sau, Cách mạng Tháng Tám thành công, Quốc hội ra đời. Khúc tráng ca mở đầu bằng bối cảnh đất nước lâm nguy khi giặc Nguyên Mông xâm chiếm bờ cõi:
Quân Thát Đát tràn vào như vỡ nước
Ngựa nhà Nguyên vó sắt dẫm rung thành
Đâu cũng chó, đâu cũng là giặc nước
Việt Nam này đã gặp bước chông chênh!
Hào khí Đông A bừng dậy với khí thế giết giặc sục sôi trong nhiệt huyết và tâm can của tất cả người con Đại Việt. Hội nghị các bô lão - Hội nghị Diên Hồng được mở ra năm 1284 thực là “ngày hội non sông” thể hiện ý chí đồng lòng của vua tôi nhà Trần quyết tâm đánh giặc:
Diên Hồng! Diên Hồng! Ngày hội non sông!
Tiếng loa bắc luống dội lòng sĩ thứ!
Diên Hồng thiêng liêng! Diên Hồng lịch sử!
Lá tre chuyền làng thấp đến làng cao.
Điện Diên Hồng trong tưởng tượng nhà thơ hôm ấy không khí thật nghiêm trang với quyết tâm “Sát Đát”:
Thay giống Việt chỉ mấy từng bô lão,
Tóc đã sương, chân đã chậm, tay hèn.
Nhưng Diên Hồng ngày ấy đã run lên!
Đá bốn vách đã giật mình sửng sốt!
Rồng khoan khoái như lượn quanh tre cột
Nghe khí linh sông núi thật hào hùng!
….
“Dân theo vua, vua theo nước, cờ treo!
Tổ quốc còn lên tiếng gọi, còn theo!”
….
Với nhà thơ, cuộc bầu cử năm 1946 giống như một hội nghị Diên Hồng lần thứ hai:
Qua sáu trăm sáu mươi mốt năm liền
Nước Việt mở ngày Đại hội
Hội dân tộc, hội của sông, của núi
Hội rừng đồng và hội Việt Nam Xuân!
Với Xuân Diệu, kỳ bầu cử đầu tiên chính là mốc son để người Việt Nam rửa sạch tủi nhục của hơn 80 năm nô lệ, hôm nay được hiên ngang giữa đất trời:
Hội này đây mặt trời dọi với trăng
Cả dân tộc đứng hiên ngang nhật nguyệt
Đất trường cửu ngắm với trời với đất
Nói vô cùng còn mãi nước muôn năm
 |
|
Tranh minh họa. |
Phải nghĩ lại hơn 100 năm nô lệ “dân ta nước mất/ Cảnh cơ hàn trời đất tối tăm (Tố Hữu) mới thấy hết niềm vui “bất tuyệt” của dân tộc Việt Nam khi thực sự được làm dân của một nước độc lập, lần đầu tiên cầm lá phiếu đi bầu cử chính quyền của mình. Xuân Diệu cảm nhận được niềm hạnh phúc, vui sướng của người dân, trong đó có mình, được lần đầu tiên cầm lá phiếu để quyết định tương lai của dân tộc. Cầm lá phiếu trên tay, tâm hồn thi sĩ lãng mạn liên tưởng đến ngàn cánh bướm mang niềm vui khắp đất trời:
Bỗng non sông lên một tiếng reo hò,
Bươm bướm trắng nở mùa xuân đất nước.
Bướm hoan hỉ trên cánh mang hẹn ước,
Cánh mong manh mà có sức di sơn.
Luống ấp iu một thế kỷ cô đơn,
Bướm mang nặng đẻ đau chừng đã lắm.
Đàn bướm trắng, lá phiếu ngày tươi thắm,
Là công trình thương khổ vạn hùng anh.
Nhìn lá phiếu bầu cử thiêng liêng, nhà thơ không khỏi bùi ngùi nhớ lại những chặng đường gian khổ đã qua của dân tộc để có được giây phút hôm nay:
Lá phiếu ơi, lá phiếu thanh tân
Xem giấy trắng có gì mà quý báu?
- Miếng giấy nhỏ có gan và có máu,
Có tháng ngày! sắt lửa! với vàng son
Có trại giam, có ngục tối, có nhà chôn
Có tranh đấu, có biểu tình, khởi nghĩa.
Có cách mạng, có biết bao là lệ,
Có đau buồn, mà cũng có Thành công!
Nhà thơ kêu gọi mọi người cùng nhau đồng lòng làm nên một hội nghị Diên Hồng của thế kỷ XX, bầu ra Quốc hội khóa I đại diện cho ý chí, nguyện vọng của người dân khắp ba miền Bắc - Trung - Nam:
Nhưng trước nhất, cánh thiếp mời hoan hỉ,
Chúng em đây làm Hội nghị Diên Hồng
....
Hội sáu trăm năm, Hội Cộng hòa!
Hội lòng đất nước, mở bao la.
Chứa chan Tổ quốc yêu con mới,
Bốn biển còn thân, huống một nhà?
Hỡi anh em cả, chúng ta đây
Ăn ở cùng nhau sinh nở đầy
Cùng giữ Việt Nam chung hưởng phước
Nắm tay nhau chặt, hội cùng say!
Đoạn cuối khúc ca là cả một tiếng reo vui:
Hôm nay cờ đỏ sao vàng
Nghe khúc nhạc tiếng quân ca nóng hổi
Tưởng chúng dân reo như gầm sóng dội
Tiếng nói ngàn xưa của cha ông như vọng về hôm nay, trở thành lời hiệu triệu toàn dân giết giặc giữ nền độc lập non trẻ, tiếp nối truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc:
Diên Hồng mở với Quốc dân đại hội
Đời nhà Trần, Mông Cổ đánh dồn ra
Giết xâm lăng đòi Dân chủ Cộng hòa.
Trong cảm xúc của nhà thơ, hội nghị lớn của non sông hôm nay là thành quả được kế thừa từ sức mạnh dựng nước và giữ nước hàng nghìn năm của dân tộc:
Tuyển cử hân hoan! Tuyển cử linh thiêng!
Khí sông núi bừng bừng lên Bắc Đẩu.
Qua buổi sương vây, xong ngày gió xấu,
Thùng phiếu cười mang mẻ cả lòng dân.
75 năm đã trôi qua kể từ kỳ bầu cử đầu tiên trong lịch sử dân tộc. Và ngày 23/5/2021, dân tộc Việt Nam tiếp tục cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026. Khắp đất nước cờ hoa rực rỡ chào đón ngày hội lớn của toàn dân tộc. Đọc lại bài thơ Hội nghị non sông của Xuân Diệu, vẫn thấy xúc động, thấy dấu ấn lịch sử mà nhà thơ đã ghi lại từ năm 1946. Và từ lần bầu cử vào mùa xuân năm ấy, những kỳ bầu cử Quốc hội của dân tộc ta vẫn được gọi là “Ngày hội non sông”.
Ý kiến bạn đọc (0)