Bảo tàng Newseum - nơi diễn ra triển lãm ảnh về Tết Mậu Thân 1968.

Người Mỹ sẽ khai trương triển lãm về Tết Mậu Thân  

Tạp chí trực tuyến Newseum.org (NO) của chính phủ Mỹ số ra ngày 6-12-2017 cho biết, vào ngày 26 tháng Giêng năm 2018, Newseum- Bảo tàng lịch sử ở Washington, D.C (Mỹ) sẽ khai trương cuộc triển lãm mang tên The Marines and Tet: The Battle That Changed the Vietnam War (tạm dịch: “Thủy quân lục chiến và Tết Mậu Thân: Trận chiến làm thay đổi cục diện chiến tranh Việt Nam". "Nhân dịp 50 năm diễn ra cuộc Tổng tiến công Tết Mậu Thân, Newseum mở cuộc trưng bày để giới thiệu một sự kiện lịch sử đã làm thay đổi cục diện chiến tranh Việt Nam thập niên 60, 70 ở thế kỷ trước. Phần lớn các bức ảnh được trưng bày là của John Olson, phóng viên chiến trường, đề cập về sự khắc nghiệt, tàn bạo của chiến tranh và nỗi khổ của những người lính thủy quân lục chiến Mỹ từng chịu đựng trong cuộc chiến”- Cathy Trost, Phó Giám đốc phụ trách triển lãm và chương trình của Newseum nói với báo giới. 

John Olson là nhiếp ảnh gia từng có 3 ngày chứng kiến những gì diễn ra tại mặt trận Huế nửa thế kỷ trước. Những bức ảnh của Olson cũng từng được giới thiệu trong tạp chí Life, bản thân Olson được trao huy chương vàng Robert Capa cho những ấn phẩm của mình về chiến tranh Việt Nam. 

Trước khi triển lãm khai trương, dự kiến ngày 25-1, Newseum tổ chức một cuộc hội thảo với sự tham gia của Olson và Mark Bowden, tác giả cuốn “Huế năm 1968: Bước ngoặt chuyển tiếp của Mỹ tại Việt Nam”, mô tả sự thật của cuộc chiến và những gì người Mỹ đã làm liên quan đến chiến tranh Việt Nam. Triển lãm sẽ kéo dài đến hết ngày 8-7-2018.

Chấn động dữ dội trong lòng nước Mỹ

Theo Wikipedia, năm 1965, cùng với việc đưa lính Mỹ và chư hầu vào chiến trường Việt Nam, đồng thời tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại ác liệt bằng không quân và hải quân chống lại Việt Nam Dân chủ cộng hòa, Mỹ đã đẩy cuộc chiến tranh Việt Nam lên quy mô và cường độ chưa từng có. 

Với chiến lược Chiến tranh cục bộ, sử dụng hai gọng kìm tìm diệt và bình định nông thôn, Mỹ tuyên bố sẽ tiêu diệt quân Giải phóng miền Nam Việt Nam trong vòng 18 tháng. Hầu hết các loại vũ khí trang bị cho quân Mỹ trong chiến tranh đều là những loại mới và hiện đại. Vào thời kỳ cao điểm 1968 -1969, Mỹ đưa đến miền Nam Việt Nam 24 tiểu đoàn thiết giáp, 83 tiểu đoàn pháo binh. Tướng R. Westmoreland còn khẳng định: "Nước Mỹ chưa hề cho ra trận một lực lượng tinh nhuệ, thiện chiến nào mạnh như vậy so với chiến trường Việt Nam những năm 1966-1969".

Tết Mậu Thân là một bước chuyển mang tính quyết định, chấm dứt leo thang chiến tranh Việt Nam. Người Mỹ sử dụng cụm từ “khủng hoảng lòng tin” bởi nó lộ cho người Mỹ thấy, toàn bộ cuộc chiến này dựa trên cơ sở của một lời dối trá”. Larry Berman, Giáo sư sử học Mỹ

Sự kiện Tết Mậu Thân (Tet Offensive) hay còn được gọi là Chiến dịch tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân) là cuộc tổng tiến công và vận động quần chúng nổi dậy chiếm chính quyền vào dịp Tết Mậu Thân năm 1968 của Quân đội Nhân dân Việt Nam và Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam trên hầu hết lãnh thổ miền Nam Việt Nam. Chiến dịch thực chất là các trận đánh mở màn của quân Giải phóng kéo dài hơn 300 ngày. Về chiến thuật, chiến dịch dẫn tới một kết quả mang tính bế tắc, kiềm chế lẫn nhau cả hai phía đều bị tổn thất không nhỏ. Quân Giải phóng bị đánh bật ra khỏi các đô thị lớn nhưng quân Mỹ cũng không thể bình định được các vùng nông thôn miền Nam. Xét về mặt chiến lược, đây là một bước đột phá lớn trong chiến tranh. Quân Giải phóng đã hoàn thành một trong những mục tiêu quan trọng được đề ra đó là “đè bẹp ý chí xâm lược của Mỹ, buộc Mỹ phải ngồi vào bàn thương lượng”. Ngoài ra, hàng rào điện tử McNamara mà Mỹ tốn kém xây dựng nhằm khống chế tuyến đường Trường Sơn cũng bị phá hủy trong Chiến dịch Đường 9 - Khe Sanh. Đây được coi là thắng lợi chiến lược mang tính bước ngoặt của quân Giải phóng miền Nam trong cuộc chiến tổng thể.

Trong 3 đợt của cuộc Tổng tiến công, quân Giải phóng đã gây cho Mỹ và đồng minh những thiệt hại lớn. "Tết Mậu Thân 1968" đã gây nên những chấn động dữ dội giữa lòng nước Mỹ, khiến đông đảo các tầng lớp xã hội Mỹ, kể cả các quan chức cấp cao, các nghị sĩ, tập đoàn tài phiệt đầy thế lực phải thay đổi quan điểm, không còn hậu thuẫn cho chính sách chiến tranh của chính quyền Johnson nữa. Cuối cùng, tất cả những điều đó đã buộc Tổng thống Mỹ Johnson vào đêm 31-3-1968, chẳng những đã phải công khai tuyên bố: Mỹ đơn phương chấm dứt chiến tranh phá hoại miền bắc (từ vĩ tuyến 20 trở ra), sẵn sàng cử đại diện đàm phán với Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mà hơn thế, còn quyết định rút dần quân Mỹ ra khỏi miền Nam Việt Nam khi chưa một mục tiêu nào của cuộc chiến tranh này được thực hiện.   

Tết Mậu Thân qua báo chí Mỹ 

Theo bài viết Vietnam - Escalation of the War (Leo thang chiến tranh ở Việt Nam) công bố trên tạp chí Globalsecurity.org, nước Mỹ ngày càng sa lầy vào cuộc chiến và không có đường ra. Chính phủ Mỹ không còn cách nào ngoài việc tiếp tục tăng quân, tăng chi phí quân sự. Chính sự leo thang này đã khiến Mỹ đi vào ngõ cụt bế tắc, khiến Chiến dịch Tổng tiến công Tết Mậu Thân năm 1968 diễn ra đúng lúc, làm cho Mỹ và Ngụy trở tay không kịp, “bước ngoặt” đưa cuộc chiến nhanh chóng kết thúc. 

Một trong số những bức ảnh sẽ được trưng bày tại triển lãm về Tết Mậu Thân 1968 tại Mỹ.

Đánh giá nghệ thuật chiến tranh nói trên của Việt Nam, trong số ra ngày 3-11-2017 tờ Thời báo New York  (NYT), cựu nhân viên Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA) Tom Glenn, người trực tiếp có mặt tại chiến trường Việt Nam cách đây 50 năm đã đăng bài viết mang tên “Cuộc Tổng tiến công Tết Mậu Thân 1968 thực là một bất ngờ?”. Theo tác giả bài viết, cuộc Tổng tiến công Tết Mậu Thân thực sự bất ngờ đối với người Mỹ nhưng chính cơ quan tình báo Mỹ, chính xác hơn là SNA đã bỏ qua sự kiện này. Bắc Việt Nam đã áp dụng chiến lược đặc biệt Đường 9- Khe Sanh, giam chân lực lượng Mỹ và Sài Gòn tại mặt trận Đắc Tô và vùng cao nguyên dọc biên giới Lào - Campuchia gồm các tỉnh Kontum, Pleiku và Đắc Lắc. Nhờ các mặt trận này mà Bắc Việt đã đưa được hàng nghìn quân vào chiến trường thông qua Đường mòn Hồ Chí Minh. Với chiến thuật trên, Mỹ lầm tưởng rằng Bắc Việt Nam mở chiến dịch ở Tây Nguyên nhưng thực chất là phát động chiến tranh đô thị, chính vì vậy mà Tết Mậu Thân là một bất ngờ lớn đối với người Mỹ. NSA đã cảnh báo Graham Martin, Đại sứ Mỹ tại Sài Gòn và Tướng William Westmoreland, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cần cân nhắc nghiêm túc, đáng tiếc thông tin trên đã bị bỏ qua. Hậu quả, tám năm sau chế độ Sài Gòn sụp đổ và đến khi  tướng Peers (Tư lệnh tại chiến trường miền Nam Việt Nam) và Westmoreland đã thừa nhận nhưng mọi thứ đã quá muộn.

Khắc Hùng (Theo Net/NYT/HCG/BC- 2017)