Chùa Vĩnh Nghiêm - danh lam cổ tự đứng đầu thiên hạ

Tọa lạc nơi có cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp, với thế con quy ẩm thực, nhìn ra ngã ba Phượng Nhãn - nơi hợp lưu của sông Thương và sông Lục Nam, vùng Cẩm Lý - cửa ngõ ra vào núi Yên Tử. Bên kia sông là vương phủ của Trần Hưng Đạo - đền Kiếp Bạc. Từ xa xưa, chùa Vĩnh Nghiêm đã được thư tịch và tư liệu cổ ghi nhận là một danh lam cổ tự đứng đầu thiên hạ: “Trước mặt bên phải thì có Xương Giang, Đức Giang, chẽ nhánh hội vào Lục Đầu Giang mênh mông uốn khúc đưa con thuyền từ bi cứu vớt chúng sinh. Đằng sau mé phải có Phương Sơn, Lạng Sơn, Hình Sơn, Quả Sơn trập trùng, quanh co muôn lớp sánh với cảnh Phật Bổ Đà. Trong chùa thì kim tướng Phật ngự ở chính giữa an tọa trên tòa sen. Ngọc nữ bên trên dâng trà thượng giới, phong cảnh nơi đây thật kỳ diệu” (Bia trùng tu chùa Vĩnh Nghiêm khắc năm Hoằng Định thứ 7-1606). Giữ vị trí địa lý tâm linh quan trọng, chính vì vậy mà trong suốt nhiều thế kỷ qua, nơi đây trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho du khách trước khi vượt sông leo núi về với kinh đô của đất thánh Yên Tử.

Du khách thăm chùa Vĩnh Nghiêm. Ảnh Tuyết Mai.

Không chỉ nổi tiếng với các hạng mục công trình đồ sộ, gắn kết chặt chẽ, mang tính chuẩn mực của chùa Việt, chùa Vĩnh Nghiêm còn nổi tiếng bởi giá trị điêu khắc tinh tế, điêu luyện, thể hiện rõ nét trong hệ thống tượng Phật và được xem như bảo tàng văn hoá Phật giáo Đại thừa tiêu biểu ở miền Bắc Việt Nam. Chùa đặc biệt nổi tiếng với bộ mộc bản - một loại hình tài liệu quý hiếm của Việt Nam, cũng là hiếm có trên thế giới, gồm khoảng 3.000 bản ván khắc với 9 đầu sách, chứa đựng những giá trị to lớn trường tồn với thời gian, những giá trị về ngôn ngữ, văn học, y học, phong thủy và thẩm mỹ học, được khắc ngược, do những người thợ tài ba và am hiểu sâu sắc về văn hóa chế tác. Với những giá trị to lớn, từ năm 1964 chùa Vĩnh Nghiêm được công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia và đến năm 2015 trở thành di tích quốc gia đặc biệt. Mộc bản trong chùa được công nhận là di sản tư liệu ký ức thế giới khu vực châu Á - Thái Bình Dương vào năm 2012. Riêng với lễ hội, từ năm 2013 được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Lễ hội lớn của khu vực

Nằm trong dòng chảy chung của văn hóa lễ hội dân tộc song lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm mang đậm dấu ấn bản địa với những nét đặc trưng riêng có. Từ lâu trở thành lễ hội lớn của khu vực, thu hút cộng đồng dân cư và muôn ngàn khách thập phương. Phần lễ diễn ra uy nghiêm, trang trọng, gồm rước lễ của các làng La, đi đầu dẫn đoàn rước là các loại cờ, lọng, chấp kích, gươm trường, bát bửu; tiếp đến là đoàn múa kỳ lân; trên mỗi kiệu được bày trí các loại đồ thờ cúng: hương hoa, bánh kẹo, lễ vật, hoa quả… 

Toàn cảnh chùa Vĩnh Nghiêm. Ảnh Văn Vĩnh.

Người rước kiệu được chọn là con, cháu của gia đình mẫu mực, uy tín với làng xóm. Đi sau là các cụ ông, cụ bà trong trang phục áo dài, khăn xếp và đông đảo nhân dân, du khách rước kiệu vào khu vực Tiền đường, Tam bảo, Nhà tổ. Lễ vật được bày đặt lên các ban thờ làm lễ cúng Phật, tưởng nhớ đến các vị sư tổ của Thiền phái Trúc Lâm. Làm lễ cầu gia bị, cầu cho quốc thái, dân an, cầu mong mọi sự tốt lành đến với mọi người.

Được biết, từ đầu xuân đến nay, chùa Vĩnh Nghiêm đón hơn 70 nghìn lượt du khách (tăng ba lần so với cùng thời điểm năm 2018). Điều đó cho thấy sức hút lớn nơi chốn Tổ của Thiền Phái Trúc Lâm. Thể hiện truyền thống “Uống nước, nhớ nguồn”, lễ hội là dịp tưởng nhớ đến công lao ba vị sư Tổ có công khai sáng Thiền phái Trúc Lâm - dòng thiền mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam. Cùng đó khẳng định sự đoàn kết, gắn bó cộng đồng làng xã của nhân dân khu vực Bắc Bộ và của dân tộc Việt Nam.

Nhiều năm qua, huyện Yên Dũng không ngừng quan tâm, đầu tư để góp phần bảo tồn, phát huy nâng tầm giá trị di tích, di sản chùa Vĩnh Nghiêm. Theo đó mở rộng không gian, nâng cấp nhiều hạng mục. Đặc biệt, UBND huyện ban hành Đề án tổ chức lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm giai đoạn 2018-2030, trong đó xác định nâng tầm lên thành mùa lễ hội (từ tháng Giêng đến tháng Ba Âm lịch hằng năm), riêng lễ khai hội tổ chức quy mô cấp huyện. Ngoài việc chỉ đạo quản lý tốt hoạt động, dịch vụ, bảo đảm an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm, đề án khẳng định tổ chức lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm là lễ hội tôn giáo gắn với lễ hội dân gian nhằm tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu truyền thống lịch sử, văn hóa, giáo dục lòng yêu nước, tự hào dân tộc cho các thế hệ, góp phần thực hiện hiệu quả nghị quyết về phát triển du lịch.

Nâng cao chất lượng công tác trưng bày, triển lãm Mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm

(BGĐT)-Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Giang vừa phối hợp Cục Văn thư và Lưu trữ (Bộ Nội Vụ) tổ chức họp bàn nội dung tư vấn và hỗ trợ công tác trưng bày, triển lãm mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm, thuộc xã Trí Yên, huyện Yên Dũng (Bắc Giang). 

 

Chùa Vĩnh Nghiêm đón hàng nghìn phật tử, du khách những ngày đầu năm mới

(BGĐT) - Từ ngày 30 đến mùng 3 Tết Nguyên đán Kỷ Hợi năm 2019, chùa Vĩnh Nghiêm, xã Trí Yên (Yên Dũng) đón hàng nghìn du khách đến lễ Phật, vãn cảnh, cầu bình an. 

 

Cây nhập nhân ở chùa Vĩnh Nghiêm

(BGĐT) - Du khách tham quan ngôi chùa Vĩnh Nghiêm nổi tiếng tại xã Trí Yên, huyện Yên Dũng (Bắc Giang) thường được nghe các nhà sư, hướng dẫn viên ở đây giới thiệu về một cây hoa trong khuôn viên chùa mang cái tên độc đáo. Đó là cây nhập nhân gắn với bao điều kỳ lạ. 

 

Cung nghinh tượng Trúc Lâm Tam Tổ về chùa Vĩnh Nghiêm (Yên Dũng)

(BGĐT) - Chuẩn bị cho lễ khai hội Xuân Tây Yên Tử và Tuần Văn hóa - Du lịch năm 2019, ngày 30-1, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Bắc Giang tổ chức lễ cung nghinh tượng Trúc Lâm Tam Tổ từ Nam Định về chùa Vĩnh Nghiêm (Yên Dũng).

 

Quy hoạch tổng thể di tích quốc gia chùa Vĩnh Nghiêm

Thủ tướng Chính phủ vừa phê duyệt Nhiệm vụ quy hoạch tổng thể bảo tồn và phát huy giá trị di tích quốc gia đặc biệt chùa Vĩnh Nghiêm, tỉnh Bắc Giang.