Bắc giang
Kiểm tra môn Ngữ văn theo hướng mở: Gấp rút thay đổi cách dạy và học
Khắc phục tình trạng "văn mẫu"
Cuối tháng 7/2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) ban hành công văn số 3175 hướng dẫn đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra môn Ngữ văn ở trường phổ thông. Theo đó, khi đánh giá kết quả học kỳ, năm học, cuối cấp học, giáo viên không sử dụng các văn bản trong SGK làm ngữ liệu xây dựng đề kiểm tra.
 |
|
Giờ học Ngữ văn của cô và trò Trường THPT Mỏ Trạng (Yên Thế). |
Cách thức ra đề mới để khắc phục tình trạng học sinh chỉ học thuộc, học theo các bài phân tích, bình giảng mẫu, đọc chép một chiều thụ động; phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập môn Ngữ văn; dành nhiều thời gian cho các hoạt động thực hành, vận dụng, trình bày, thảo luận để rèn kỹ năng nghe, đọc, viết, nói, tạo cơ hội bày tỏ năng lực cảm thụ văn học riêng của mỗi cá nhân.
Tại Trường THPT Mỏ Trạng (Yên Thế), ngoài các tiết đọc hiểu, học sinh có thêm giờ thực hành, tự học để rèn luyện kỹ năng viết, thuyết trình và phản biện.
Cô giáo Đoàn Thị Hải Yến, giáo viên Ngữ văn cho biết: “Khi ra đề kiểm tra, tổ Ngữ văn không sử dụng tác phẩm trong SGK nhưng vẫn tìm các bài thơ, trích đoạn nằm trong thể loại đã được học để học sinh vận dụng kiến thức vào làm bài. Theo chương trình mới, các em học về một tác phẩm cụ thể để hiểu khái quát đặc trưng của thể loại”.
Yêu cầu đổi mới cách ra đề bắt buộc giáo viên phải thay đổi phương pháp truyền đạt giúp học trò không chỉ hiểu sâu kỹ về tác phẩm trong sách mà còn giảng dạy theo từng chuyên đề, xâu chuỗi kiến thức tổng quát và dành nhiều thời gian cho học sinh luyện tập đặt câu, viết đoạn văn, bình giảng một tác phẩm văn học ngoài chương trình để làm phong phú thêm vốn từ khi thực hiện bài tập làm văn.
Việc đổi mới cách ra đề thi môn Ngữ văn khiến học sinh cuối cấp phải thay đổi phương pháp học tập trong giai đoạn “nước rút” ít, nhiều ảnh hưởng đến hiệu quả tiếp thu kiến thức vì đã quen “học gì thi nấy”. Tìm hiểu tại Trường THPT Tân Yên số 1, trường có gần 600 học sinh lớp 12.
Để học sinh làm quen với cách ra đề mới, nhà trường yêu cầu trong giờ học, giáo viên gợi ý, chỉ dẫn học sinh tự nói, tự viết theo cảm nhận của mình về một văn bản bất kỳ, không lấy việc phân tích, bình giảng của thầy, cô giáo thay cho suy nghĩ của học trò.
Em Vũ Ánh Dương, học sinh lớp 9, Trường THCS Trần Phú (TP Bắc Giang) chia sẻ: “Em đang cố gắng làm quen nhanh với cách ra đề mới để thi vào THPT. Từ đầu năm học, cô giáo chú trọng dạy chúng em khái quát từng giai đoạn lịch sử văn học, phong cách tác giả, nét nổi bật của tác phẩm. Bài tập về nhà cô giao theo hướng mở để làm quen.
Em tự rèn cho mình phải đọc hiểu kỹ tác phẩm, tìm hiểu thêm các tác phẩm không có trong SGK của các tác giả đã được học”. Đối với các em có học lực khá có thể tiếp cận nhanh nhưng những em học lực trung bình, yếu sẽ gặp khó khăn. Một số nhà trường tổ chức ra đề kiểm tra 45 phút, bên cạnh nhiều học sinh làm tốt vẫn còn có những em không biết viết gì, diễn giải chưa cập với tác phẩm.
Nắm vững đặc trưng thể loại
Theo đánh giá của Sở GD&ĐT, do đã quá quen với cách học, kiểm tra cũ từ nhiều năm học trước nên với phương pháp mới, một số giáo viên và học sinh chưa thích ứng kịp thời. Chương trình không nặng về kiến thức nhưng có nhiều đổi mới về phương pháp và kỹ năng nếu các em không tập trung học trên lớp thì không thể hiểu được bản chất của bài học.
 |
|
Cô giáo hướng dẫn học sinh Trường Tiểu học Tây Yên Tử (Sơn Động) đọc sách để mở rộng kiến thức môn Tiếng Việt. |
Đề kiểm tra môn Ngữ văn theo hướng mở vẫn có cấu trúc hai phần là đọc hiểu và làm văn. Đối với phần đọc hiểu, giáo viên có thể yêu cầu các em trả lời câu hỏi theo bài đọc. Phần làm văn, học sinh phải thể hiện kỹ năng viết bài văn thông qua phân tích, đánh giá, bình luận tác phẩm có nét tương đồng về đặc trưng thể loại với các văn bản đã được học trong SGK.
Ông Ngô Quốc Đường, Trưởng Phòng Giáo dục trung học và Giáo dục thường xuyên (Sở GD&ĐT) nói: “Để chuẩn bị tốt cho việc ra đề, nhất là kiểm tra giữa học kỳ I sắp tới, ngay từ đầu năm học, các nhà trường đã yêu cầu giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy, soạn giáo án theo hướng khái quát tác phẩm để dạy cho học sinh biết cách tiếp cận văn bản từ một yếu tố thuộc nội dung hoặc nghệ thuật của tác phẩm tới bàn luận về một vấn đề lớn trong xã hội và triển khai thành thạo kỹ năng làm bài ở từng thể loại văn học”.
|
Từ thực tế giảng dạy, nhiều giáo viên mong muốn có lộ trình thay đổi từng bước để học sinh có thời gian chuẩn bị tâm lý, thay đổi cách học, giáo viên cũng chủ động đổi mới bài giảng. |
Từ thực tế giảng dạy, nhiều giáo viên mong muốn có lộ trình thay đổi từng bước để học sinh có thời gian chuẩn bị tâm lý, thay đổi cách học, giáo viên cũng chủ động đổi mới bài giảng. Ví như trong cách ra đề mới ở năm học này vừa có một phần trong SGK, vừa có phần mở rộng bên ngoài; từ năm học tiếp theo sẽ hoàn toàn thay đổi theo hướng mở thì các em sẽ dễ dàng tiếp cận hơn.
Sở GD&ĐT yêu cầu các nhà trường tiếp tục đổi mới sinh hoạt chuyên môn ở tổ Ngữ văn, tăng cường hoạt động dự giờ giúp thầy, cô giáo chia sẻ kinh nghiệm dẫn dắt học trò phân tích văn bản và vận dụng tri thức tích hợp để diễn đạt thành bài văn. Giáo viên phải giúp học sinh biết cách tự đọc hiểu văn bản, coi ngữ liệu là phương tiện và việc tìm hiểu ngữ liệu là cách thức để hình thành, phát triển năng lực đọc hiểu tác phẩm.
Bên cạnh đó giúp học sinh hiểu được nội dung và hình thức của văn bản, tránh đọc chép và ghi nhớ kiến thức máy móc. Khi dạy viết, giáo viên hướng dẫn các em hình thành ý tưởng, trình bày mạch lạc, sáng tạo, có sức thuyết phục, biết cách tạo lập nhiều thể loại văn bản; chủ động nghiên cứu, xây dựng ngân hàng đề thi phong phú, nội dung ý nghĩa, gần gũi với đời sống.
Bài, ảnh: Minh Thu
Ý kiến bạn đọc (0)