Lời giải nào cho “bài toán” xử lý rác thải nông thôn? Bài 2: Sau giải tỏa rác lại tồn lưu
Tái diễn rác ùn ứ
Theo thống kê hiện nay, bình quân mỗi ngày, toàn tỉnh phát sinh hơn 700 tấn rác. Nhiều điểm sau giải tỏa lại xuất hiện những đống rác lớn nhỏ. Không ít tuyến kênh mương, sau thời gian ngắn thông thoáng dòng chảy giờ đây lại oằn mình chứa phế thải.
Nông dân xã Quế Nham (Tân Yên) thu gom rác thải, bảo vệ môi trường. |
Trở lại kênh Yên Lại, đoạn qua xã Khám Lạng (Lục Nam) vào một ngày tháng 5 chúng tôi thấy rác đọng thành lớp dày ở cửa cống. Nào là hộp xốp, túi ni-lông, vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật bám kín mặt kênh. Trên bờ kênh xuất hiện từng đống rác được lấp đất qua loa, có chỗ rác cháy lem nhem.
Điều này cho thấy, địa phương đã quan tâm tới việc vớt rác nhưng chưa thường xuyên, còn để lưu cữu. Anh Nguyễn Văn Kiện, người dân xã Khám Lạng nói: “Điểm rác này tồn tại bao năm qua. Chúng tôi cũng nhiều lần trục vớt, sau đó đốt thủ công trên bờ nhưng hết đợt này lại có đợt khác dồn về, thu không xuể”.
Xác nhận nội dung này, ông Đồng Văn Hùng, Giám đốc Xí nghiệp Khai thác công trình thủy lợi Lục Nam thông tin, kênh Yên Lại chảy qua các xã Khám Lạng, Bắc Lũng, thị trấn Đồi Ngô. Năm nào cũng vậy, khi vận hành công trình tưới, tiêu phục vụ sản xuất, đơn vị cũng phải bố trí lực lượng khơi thông dòng chảy. Vậy mà cứ vớt được vài ngày rác lại ùn ùn kéo về đọng lại ở cửa cống. Nguyên nhân là do người dân vứt rác xuống kênh, nhiều thời điểm dòng chảy bị tắc nghẽn, gây vỡ kênh.
Rác tồn lưu gây ô nhiễm môi trường tại xã Tiền Phong (Yên Dũng). |
Tương tự, tuyến kênh N5, đoạn qua thị trấn Cao Thượng (Tân Yên) thường xuyên như một “kênh rác”. Suốt chiều dài chừng 2km, lòng kênh hỗn độn các loại rác, nhiều xác động vật đang phân hủy nổi lềnh bềnh trên dòng nước đục. Tại vị trí giáp chợ Mọc, vỏ hoa quả và nông sản hư hỏng đổ thành đống bốc mùi xú uế nồng nặc. Thế mà, một số người dân gần đó vẫn nướng vịt, bán rau, hoa quả.
Ông Nguyễn Văn S, một người bán hàng nhiều năm ngay kênh bộc bạch: “Chúng tôi kiến nghị các cấp mãi rồi có cải thiện được mấy đâu. Tôi đành căng bạt che tạm để đỡ nhìn thấy rác. Trời nắng, rác bốc mùi bay khắp nơi nhưng vì mưu sinh tôi vẫn phải bán hàng kiếm đồng ra, đồng vào mỗi ngày”.
Dọc đường tỉnh 295, đoạn qua thị trấn Nếnh (Việt Yên) có biển “Giữ gìn vệ sinh chung, không đổ rác ở đây” song ngay tại đó hàng chục bao, túi rác vứt ngổn ngang. Rác không chỉ lấn đường, kênh mương mà còn xuất hiện khắp bờ đê, bờ ruộng.
Mới đây, cùng đoàn công tác của tỉnh khảo sát tuyến đê tả Cầu, đoạn qua các xã Mai Đình, Hương Lâm (Hiệp Hòa) cũng thấy nhiều bãi rác tự phát. Rác tràn lan mặc dù cạnh đó có biển cảnh báo phạt từ 2-5 triệu đồng nếu phát hiện hành vi đổ rác. Đáng ngại là bãi rác ở xã Mai Đình nằm trong phạm vi lòng sông Cầu, nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước.
Bất cập cần tháo gỡ
Thực tế cho thấy, xử lý rác thải đã được quan tâm song vẫn còn tồn lưu. Nguyên nhân trước hết là do chưa quy định rõ trách nhiệm giữa các bộ, ngành, địa phương trong công tác quản lý rác thải sinh hoạt. Thiếu sự hướng dẫn, định hướng của cơ quan T.Ư về mô hình hoạt động, công nghệ xử lý rác thải sinh hoạt hiệu quả để các địa phương nghiên cứu, triển khai áp dụng.
Rác thải trên kênh Yên Lại, đoạn qua địa phận thị trấn Đồi Ngô (Lục Nam). |
Sự phối hợp trong quản lý nhà nước về chất thải rắn sinh hoạt còn lỏng lẻo; có tình trạng đùn đẩy trách nhiệm khi giải quyết những vấn đề có tính chất liên huyện, liên xã. Đánh giá về công tác thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải sinh hoạt trên địa bàn tỉnh, Ban cán sự Đảng UBND tỉnh chỉ rõ, một số cấp uỷ, chính quyền địa phương chưa chủ động, không thực sự quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức hoạt động thu gom, xử lý rác thải, có tư tưởng trông chờ.
Trong một lần kiểm tra đột xuất tình hình thực hiện Kết luận 43 của BTV Tỉnh ủy, Bí thư Tỉnh ủy Bùi Văn Hải đã chỉ đạo Văn phòng Tỉnh ủy có văn bản phê bình người đứng đầu các huyện Tân Yên, Việt Yên chưa làm tốt việc giải tỏa rác tồn lưu; yêu cầu kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm.
Toàn tỉnh có 85/89 bãi rác thải không có biện pháp xử lý nước rỉ rác; 15 bãi đã quá tải, rác thải thu gom về tồn lưu chưa được xử lý, đắp đống lộ thiên; 30/59 lò đốt rác không có hệ thống xử lý khí thải hoặc đã bị xuống cấp, hư hỏng, đốt không triệt để. |
Công tác thanh tra, kiểm tra của cơ quan nhà nước, chính quyền địa phương đối với hoạt động thu gom, xử lý rác thải chưa thường xuyên, không kiên quyết xử phạt đối với trường hợp xả rác không đúng quy định. Ý thức, nhận thức về bảo vệ môi trường của một bộ phận người dân, doanh nghiệp còn hạn chế, chưa có thói quen phân loại rác tại nguồn, giữ gìn VSMT nơi công cộng.
Bên cạnh đó, hạ tầng xử lý rác thải không đáp ứng yêu cầu. Toàn tỉnh có 89 bãi rác quy mô cấp huyện, xã và cụm xã. Theo Sở Tài nguyên và Môi trường, đa số các khu thu gom, xử lý rác thải đều chưa bảo đảm tiêu chuẩn về khí thải, gây ô nhiễm thứ phát. Cụ thể, 85/89 bãi rác thải không có biện pháp xử lý nước rỉ rác; 15 bãi đã quá tải, rác thải thu gom về để tồn lưu, đắp đống lộ thiên.
Khu xử lý rác thải thị trấn Thắng (Hiệp Hòa) đang quá tải trầm trọng, lò đốt mới xử lý được 20 tấn rác/ngày trong khi lượng rác phát sinh 25 tấn/ngày. Thế nên rác tại đây chất cao, nước rỉ từ rác tràn ra đường mỗi khi có mưa. 30/59 lò đốt rác trong tỉnh không có hệ thống xử lý khí thải hoặc đã bị xuống cấp, hư hỏng, đốt chưa triệt để.
Việc xử lý tại những nơi hình thành bãi rác, lò đốt chưa đạt tiêu chuẩn như mong đợi đã không tạo được niềm tin trong nhân dân. Vì vậy, các địa phương rất khó xây dựng khu xử lý rác thải tập trung. Cứ nghe chủ trương làm bãi rác là một số người phản đối. Toàn tỉnh còn gần 70 xã chưa xây dựng được khu tập kết rác thải tập trung.
Ví dụ như huyện Lục Ngạn, với lợi thế là địa bàn có diện tích tự nhiên lớn nhất tỉnh nhưng việc xây dựng bãi rác của huyện rất khó khăn. Thậm chí, khi triển khai ở xã Tân Hoa vào năm 2018, một số đối tượng quá khích còn giữ cán bộ thực thi nhiệm vụ để gây sức ép, phản đối dự án của huyện. Năm nay, Lục Ngạn còn 26/29 xã, thị trấn chưa có bãi rác.
Ngoài các yếu tố trên, công tác thu phí dịch vụ xử lý rác thải đạt thấp. Sau hơn hai năm thực hiện, tỷ lệ thu bình quân đạt 64,7% (cao nhất tại TP Bắc Giang 95%, thấp nhất tại huyện Lục Nam 36,5%). Mạng lưới thu gom rác thải còn chưa đủ, hiệu quả hoạt động thấp. Hiện hơn 100 xã không có tổ, đội VSMT chuyên trách; thiếu các trang thiết bị, phương tiện thu gom, vận chuyển rác; tổ tự quản môi trường hoạt động còn hình thức. Thu hút đầu tư các dự án nhà máy xử lý rác thải tập trung triển khai chậm.
(Còn nữa)
Nhóm PVKT
Ý kiến bạn đọc (0)