Anh rờ bàn tay lên gương mặt hốc hác của mẹ làm bà thức giấc:

- Con, con tỉnh rồi sao?

- Mẹ…, đây là đâu vậy?

- Ơn trời, con tỉnh rồi. Mẹ, mẹ mừng quá!

Nước mắt bà Phúc lại tuôn trào.

- Mẹ… đừng khóc, con có làm sao đâu.

- Ừ, con không làm sao cả. Tỉnh dậy là tốt rồi. Để mẹ đi gọi bác sĩ!

Minh họa: TQ.

Tuấn chưa kịp nói gì thì bà Phúc đã nhanh nhẹn chạy ra ngoài. Cô bác sĩ trẻ vừa cúi xuống giường bệnh, Tuấn đã nhoẻn cười, hỏi thăm tình hình cậu thanh niên cùng bị tai nạn với mình hôm đó. Cả bác sĩ và người nhà đều không ngờ Tuấn trải qua 4 ngày hôn mê mà khi vừa tỉnh dậy đã nhớ lại được tất cả. Họ vui mừng cho bà Phúc biết, chấn thương phần đầu làm rạn hộp sọ nhưng không ảnh hưởng đến não bộ của Tuấn. Chỉ cần điều trị tích cực một thời gian là anh sẽ được ra viện và trở về đời thường mà không lo để lại di chứng.

Quả là một kỳ tích! Hôm đó, Tuấn đang đi làm thì gặp người thanh niên nọ lang thang trên vỉa hè với ánh mắt thất thần, vẻ mặt vô cùng căng thẳng. Có vẻ như cậu ta đang có điều gì đó bất ổn. Tuấn dừng xe, đẩy lên vỉa hè dắt bộ, vẫn không thôi để ý đến những hành động, cử chỉ lạ lùng của cậu thanh niên. Đi được một quãng phố, cậu thanh niên ngồi xuống chiếc ghế đá nhưng chỉ được vài phút cậu ta lại đứng lên đi đi lại lại, miệng không thôi lẩm bẩm điều gì đó. Tuấn đồ rằng, người thanh niên kia nhất định có điều gì đó mờ ám, bởi trông điệu bộ anh ta bồn chồn, lấm lét như một tên trộm.

Đèn xanh ngã tư bật lên. Người thanh niên đứng vụt dậy, lao thẳng ra đường, trước mũi chiếc xe khách đang tăng ga sau kỳ đèn đỏ. Nhanh như cắt, Tuấn dượt theo, túm được cổ áo người thanh niên kéo ngược trở lại. Chiếc xe khách theo đà, trượt lên chân của người thanh niên nọ. Tuấn bị ngã đập đầu vào vỉa hè. Máu lênh láng chảy nhưng đôi tay anh vẫn ôm chặt người thanh niên. Cả hai được đưa đến bệnh viện kịp thời. Do va đập mạnh nên Tuấn bị hôn mê sâu. Cuộc phẫu thuật thành công cho cả hai nhưng người thanh niên bị cắt cụt một bên chân trái.

Biết tin Tuấn đã hồi tỉnh, người nhà anh thanh niên qua thăm. Họ mang theo bịch hoa quả và một chiếc phong bì đến để tạ ơn. Tuấn và bà Phúc nhất định trả lại chiếc phong bì. Trao đi đẩy lại, không ai chịu nhường ai, cho đến lúc bà Phúc phải gắt lên:

- Ông bà đừng làm vậy. Hãy dùng số tiền này thêm thắt cho cháu, chúng tôi tuy nghèo nhưng vẫn đủ tiền chạy chữa cho con. Chỉ cần các cháu nhanh chóng hồi phục, được ra viện là tôi vui rồi.

… Qua lời kể của bà Quỳnh, bà Phúc được biết họ chỉ có mỗi mụn con trai là cậu Luân này. Sau khi sinh con, bà Quỳnh bị một trận thương hàn và không sinh nở thêm lần nào nữa. Luân mất nhiều máu nên cơ thể còn yếu, tâm trí cũng chưa trở lại bình thường. Gia sản bà Quỳnh hầu như chẳng còn gì đáng giá. Những ngày Tuấn nằm viện, ngày nào bà Phúc cũng qua chơi thăm Luân. Bà tỉ tê đủ thứ chuyện trên đời, trừ kỷ niệm ngày xưa với mẹ cậu là bà không hề nhắc tới. Có lần bà còn tình nguyện trông nom Luân để bà Quỳnh về quê thăm nhà. Tuấn cũng thường xuyên ghé qua giường bệnh thăm Luân. Dần dà, Luân hoạt bát trở lại, nụ cười đã xuất hiện trên bờ môi u sầu.

Bà mẹ cậu thanh niên sụt sịt khóc. Bà kể rằng cậu con trai bà đang học năm cuối đại học thì bị lũ bạn rủ rê, đam mê cá độ bóng đá. Lần cá độ nào nó cũng thua liểng xiểng. Nó tìm đủ mọi cách xoay tiền, kể cả về nhà lấy trộm đồ của cha mẹ để bán đi. Gần đây, cô người yêu lại đòi chia tay, nó buồn nản, bỏ học đi lang thang. Gia đình ở quê xa nên cũng chẳng biết mà tìm cách động viên. Nào ngờ, trong lúc quẫn bách, nó nghĩ quẩn. Ơn cứu mạng này họ không dám quên…

Mẹ con Tuấn lặng người khi nghe câu chuyện bi đát của gia đình cậu thanh niên. Càng nghe, bà Phúc càng thấy ánh mắt và giọng nói của người mẹ này có gì đó quen quen như đã từng gặp ở đâu đó mà bà chưa thể nhận ra. Thương cảm với hoàn cảnh của cặp vợ chồng nọ nhưng bà Phúc cũng chẳng có gì hơn để giúp đỡ ngoài những lời động viên, chia sẻ ân tình. Nỗi đau khổ làm đôi vai họ trĩu xuống. Cầm đôi tay xương xương của bà mẹ cậu thanh niên, bà Phúc nhẹ nhàng đặt chiếc phong bì vào đó và nhẹ giọng:

- Ông bà cầm lấy, coi như gia đình tôi đã nhận số tiền này. Giờ tôi xin biếu lại ông bà để chạy chữa cho cháu. Con dại cái mang, ông bà đừng giận. Đây là tấm lòng của mẹ con tôi.

- Ấy chết, ấy chết. Gia đình em mang ơn cháu, mang ơn bà. Lẽ nào bà làm vậy. Chúng em không dám…

- Bà cứ cầm lấy cho cháu Tuấn vui lòng!

- Phải đấy, bác cầm lấy lo cho em. Chắc là em ấy đau lắm. Khi nào có thể, cháu sẽ qua thăm em. Bác nhận đi. Mẹ con cháu chỉ có tấm lòng thôi.

Bà mẹ cậu thanh niên òa khóc. Bà Phúc nhón tay gạt mấy sợi tóc lòa xòa trước trán rồi lau nước mắt cho người mẹ ấy. Vô tình, bà nhìn thấy vết sẹo tròn, nhỏ trên trán người mẹ. Bà ôm lấy đôi vai bà ấy, mặc cho nước mắt mình cũng tuôn rơi. Đêm hôm đó, bà Phúc trằn trọc mãi bên giường bệnh của con mình. Hình ảnh bà mẹ đau khổ với vết sẹo nhỏ cứ trở qua, trở lại trong đầu. Giọng nói ấy cứ ám ảnh tâm trí, khiến bà không sao chợp mắt. Ngồi ngắm cái đầu quấn đầy băng trắng của con trai, lòng bà không khỏi ngậm ngùi nghĩ đến cuộc sống sau đây của chàng trai nọ. Cậu ta còn quá trẻ, chỉ vì những đam mê nhất thời mà đánh mất đi tất cả. Tuổi trẻ, tình yêu và cả một phần thân xác của mình nữa. Gia đình họ rồi sẽ ra sao? Cậu ta rồi sẽ chấp nhận thực tế phũ phàng này như thế nào...

Sáng hôm sau bà Phúc mang hộp sữa cho cậu thanh niên. Nhìn thấy bà, cậu ta quay mặt vào tường, giả vờ ngủ. Cái chân cụt đến gối nằm bất động.

- Tôi đem cho ông bà hộp sữa. Ông bà cố ăn vào mới có sức chăm sóc cháu được.

- Bà, bà và cháu đã không nhận sự cám ơn của em, lại còn mang cho quà thế này, em thực lòng thấy ái ngại lắm.

- Bà đừng suy nghĩ gì cả. Phải tập trung lo cho cháu trước đã…

- Vâng, bà cho em xin. Chúng em đội ơn bà!

- Ơn huệ gì, cũng là việc nên làm thôi bà ạ. Thế quê nhà mình có gần đây không bà?

- Dạ, em là Quỳnh, cháu nó tên Luân. Nhà em ở mãi trong xó núi, cách đây cả trăm cây số. Chắt chiu mãi mới nuôi được nó ăn học, ai ngờ…

Bà Quỳnh rấm rứt khóc. Cái tên Quỳnh loáng thoáng trong đầu. Hình như trong ký ức bà Phúc cũng có một tên Quỳnh…

… Những năm xảy ra chiến tranh biên giới phía Bắc, theo khuyến cáo của Nhà nước, các cơ quan, công xưởng, trường học đều chọn vùng đồi núi rậm rạp để làm việc và phải đào hầm tăng xê trú ẩn đề phòng đạn pháo từ xa vu vơ rơi xuống. Phúc đang học vỡ lòng cũng theo mẹ di chuyển cùng cơ quan. Trường học nằm sâu hơn, ở một góc quả đồi khá xa. Hằng ngày Phúc được mẹ gửi theo học lớp một cùng với các anh chị con của các nhà dân trong xóm. Mỗi sáng, mẹ dậy sớm, nấu cơm rồi nắm thành nắm, lấy mo cau gói lại cùng ít muối vừng cho các con mang đến lớp. Một sáng chủ nhật, hai anh em Phúc chơi loanh quanh gần chỗ mẹ làm việc. Cái Quỳnh ở xóm bên cũng chạy sang cùng chơi ô ăn quan.

Chỗ chúng chơi, cạnh chiếc tăng xê mát lẹm bởi bóng cây mít già che kín nắng. Chúng chơi nhưng không dám cười nói to vì sợ ảnh hưởng đến công việc của mẹ và các cô chú khác. Đang hào hứng chia quân vào các ô thì một viên sỏi của Phúc rơi khỏi tay, lăn tòm xuống hầm. Phúc lò dò bước xuống hầm nhặt viên sỏi, ngẩng lên, nó nhìn thấy một mảnh vỏ ốc xinh xinh, lóng lánh gắn trên tường hầm. Nó reo lên gọi thằng anh xuống cạy mảnh vỏ ốc. Quỳnh nhanh chân đến trước. Nó lấy tay cạy miếng vỏ, Phúc gạt ra không cho Quỳnh cạy và bảo:

- Em nhìn thấy trước, nó là của em!

- Của tao, tao cạy được tao lấy.

- Của em…

- Của tao…

Vừa nói, Quỳnh vừa xô Phúc ngã lăn quay dưới lòng hầm. Hăng tiết, Phúc bật dậy đẩy Quỳnh chúi đầu vào tường đất. Quỳnh khóc ré lên, một dòng máu tươi từ trán nó tứa xuống mắt, xuống miệng. Phúc há hốc mồm kinh ngạc và sau đó ôm mặt khóc thét lên y như chính nó mới là người bị thương vậy. Nghe tiếng trẻ con kêu khóc, mẹ Phúc và mấy chú chạy tới bế Quỳnh, bỏ mặc Phúc ngồi khóc ở góc hầm. Bữa đó, Phúc bị chú Trưởng vẽ cho một chiếc vòng tròn bằng phấn ngay cạnh miệng hầm, bắt đứng yên trong đó, không được ngồi, không được ra khỏi vòng khi chưa được phép. Thời gian chậm chạp trôi đi. Hai mắt nó trĩu xuống, hai chân tựa hồ cứng đơ cả lại.

Bụng nó réo ào ào như có thác lũ. Vậy mà nó vẫn không dám lên tiếng kêu vì sợ bị phạt nặng hơn. Có lần, Phúc được chứng kiến các chú công an phạt thằng Tý ăn trộm mít nhà cụ Lai. Thằng Tý cũng bị đứng trong vòng tròn, nhưng khi các chú quay đi làm việc thì nó ngồi ngay xuống. Cũng lại là chú Trưởng nhìn thấy và tặng nó thêm một suất ngồi khoanh tròn, lưng thẳng, cấm đứng dậy. Thằng Tý khiếp đảm, van xin và hứa không dám ăn trộm nữa mới được tha về… Khi chú Trưởng cho phép Phúc bước ra khỏi vòng tròn để vào ăn trưa thì hai chân nó tê bì, loạng choạng. Lúc đó mẹ Phúc mới ra đưa nó về. Hôm sau Phúc đi học, Quỳnh chờ sẵn ở cổng nhà, một tay cầm gióng mía đang róc dở, một tay cầm nắm vỏ mía cứ thế táp vào mặt, vào đầu Phúc. Thằng anh thương em, sấn lên định đánh Quỳnh, nhưng nó vênh cái mặt quấn băng trắng trên trán lên bảo:

- Tại em mày đánh tao vỡ đầu, bây giờ tao phải đánh nó vỡ mặt!

Miệng nói, tay Quỳnh tới tấp cầm vỏ mía đánh vào mặt Phúc. Phúc đau đớn, ôm mặt khóc rồi bỏ chạy. Mẹ Phúc thấy con đau chỉ biết cắn chặt răng chịu đựng mà không hề mắng mỏ Quỳnh một câu. Mẹ lấy nước thuốc lào xoa lên những vết xước trên mặt Phúc. Nước thuốc lào xót đến tận ruột nhưng có tác dụng giảm đau, giảm sưng nên hôm sau Phúc vẫn tiếp tục đến lớp. Lần này, Quỳnh lại đón đường cùng nắm vỏ mía trên tay, chặn đường Phúc. Nó đang hành động thì thằng anh Phúc dắt chú Trưởng tới. Chú Trưởng thấy Quỳnh vẫn còn mang băng trên trán thì dắt trở về nói chuyện với bố nó.

Tưởng như vậy Quỳnh sẽ sợ hãi mà không dám làm gì Phúc. Nhưng không, nhiều hôm khác, Quỳnh vẫn đón đường hoặc nấp ở đâu đó lấy đất đá ném vào người Phúc. Nhiều hôm tới lớp rồi mà Quỳnh vẫn không buông tha, nó nắm cả nắm cát, thả vào gói cơm của Phúc. May mà sau đó cô giáo phát hiện ra nên Quỳnh không dám làm bậy nữa. Nhưng, trên đường đi về, nó vẫn sẵn sàng vô cớ nắm tóc, giật túi xách của Phúc ném xuống đất rồi lấy chân giẫm đạp không thương tiếc. Xót con, mẹ Phúc phải đến tận nhà nói chuyện với bố mẹ Quỳnh, thưa chuyện với cô giáo, từ ấy Phúc mới được yên ổn. Hơn một năm sau, cơ quan rời khỏi nơi sơ tán về lại huyện. Phúc bặt tin Quỳnh…

Sau nhiều chắp nối, liên tưởng, ký ức như cuốn phim quay chậm hiện lên rõ ràng, mồn một. Giọng nói dẫu có thay đổi chút ít, nhưng gương mặt kia vẫn còn những nét quen thuộc. Nếu như không có những trận đòn vỏ mía chắc giờ đây bà Phúc chẳng thể nhớ nổi một nét nào trên gương mặt ấy. Hơn bốn mươi năm trôi qua rồi còn gì…

… Qua lời kể của bà Quỳnh, bà Phúc được biết họ chỉ có mỗi mụn con trai là cậu Luân này. Sau khi sinh con, bà Quỳnh bị một trận thương hàn và không sinh nở thêm lần nào nữa. Luân mất nhiều máu nên cơ thể còn yếu, tâm trí cũng chưa trở lại bình thường. Gia sản bà Quỳnh hầu như chẳng còn gì đáng giá. Những ngày Tuấn nằm viện, ngày nào bà Phúc cũng qua chơi thăm Luân. Bà tỷ tê đủ thứ chuyện trên đời, trừ kỷ niệm ngày xưa với mẹ cậu là bà không hề nhắc tới. Có lần bà còn tình nguyện trông nom Luân để bà Quỳnh về quê thăm nhà. Tuấn cũng thường xuyên ghé qua giường bệnh thăm Luân. Dần dà, Luân hoạt bát trở lại, nụ cười đã xuất hiện trên bờ môi u sầu. Nó tâm sự, sẽ quay lại thi lấy bằng đại học, ra trường sẽ đi làm ở một trung tâm dành cho người khuyết tật.

Tuấn được xuất viện trước. Hai ngày sau, mẹ con bà Phúc quay trở lại cùng với chiếc xe lăn làm quà cho Luân. Bà Quỳnh nước mắt rưng rưng, hết lòng cảm tạ mẹ con người đàn bà xa lạ có tấm lòng vàng đầy ân nghĩa.

Truyện ngắn của Vũ Kim Liên