46 năm trước, vào đêm Noel năm 1972, 60 TNXP Đại đội 915 đang làm nhiệm vụ vận chuyển hàng hóa quân sự tại ga Lưu Xá, phường Gia Sàng (TP Thái Nguyên) chi viện cho chiến trường miền nam ruột thịt thì bị máy bay Mỹ ném bom, hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ, hầu hết chưa xây dựng gia đình riêng. Họ đều là con em tỉnh Bắc Thái, nay là hai tỉnh Thái Nguyên và Bắc Cạn.

Ghi nhớ sự hy sinh quên mình của 60 TNXP vì sự nghiệp cách mạng của dân tộc, cấp ủy, chính quyền địa phương dựng bia khắc tên các liệt sĩ, dựng nhà tưởng niệm tại vị trí các liệt sĩ đã hy sinh. Do nguồn lực có hạn, bia và nhà tưởng niệm được xây dựng đơn sơ, nhưng vào những dịp lễ, Tết, Ngày Thương binh, liệt sĩ hằng năm... có nhiều đoàn đại biểu đại diện các cơ quan, đoàn thể, nhân dân đến thắp hương tưởng nhớ, tri ân sự hy sinh của 60 liệt sĩ TNXP.

Khu di tích TNXP Đại đội 915 được đầu tư tôn tạo khang trang.

Tri ân sự hy sinh anh dũng của 60 Anh hùng liệt sĩ TNXP Đại đội 915 tại ga Lưu Xá, năm 2009, nơi các anh, chị ngã xuống được xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia; tháng 4-2009, Đại đội 915 được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND; năm 2010, UBND tỉnh Thái Nguyên phê duyệt quy hoạch chi tiết và Dự án bảo tồn, tôn tạo di tích lịch sử TNXP Đại đội 915, trên diện tích 1,1 ha.

Tuy vậy, do nguồn ngân sách hạn hẹp, dù qua một số lần tôn tạo, tu bổ, nhưng nhiều hạng mục còn thiếu, các hạng mục được tu bổ thì xuống cấp, trong đó có Nhà tưởng niệm là công trình chính của Khu di tích chưa tương xứng với sự hy sinh của các Anh hùng liệt sĩ TNXP tại đây. Do đó, việc tiếp tục tu bổ, tôn tạo di tích là cần thiết, nhằm tri ân các Anh hùng liệt sĩ, đáp ứng nguyện vọng của thân nhân và nhân dân địa phương, tỉnh Thái Nguyên đã phê duyệt dự án tu bổ, tôn tạo Khu di tích lịch sử TNXP Đại đội 915, với các hạng mục trên diện tích 4,75 ha.

Sau khi dự án được phê duyệt, điều đặc biệt là nhiều doanh nghiệp, cá nhân, nhà hảo tâm trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên đã đóng góp gần 60 tỷ đồng chung tay, góp sức cùng với cấp ủy, chính quyền thực hiện Dự án tôn tạo, tu bổ Khu di tích lịch sử TNXP Đại đội 915, từ tháng 6-2018.

Ông Nguyễn Huy Quý, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng và Khai thác khoáng sản Thăng Long (Công ty Thăng Long) đóng góp hơn 10 tỷ đồng cho việc tôn tạo, tu bổ Khu di tích TNXP Đại đội 915. Với kinh nghiệm sẵn có, Công ty Thăng Long còn được tỉnh Thái Nguyên giao tu bổ, tôn tạo một số hạng mục chính của Khu di tích.

Thời gian thi công tu bổ, tôn tạo gấp rút, các đơn vị thi công đã nỗ lực ngày đêm, lãnh đạo tỉnh thường xuyên đến Khu di tích chỉ đạo thi công, giải quyết khó khăn, vướng mắc để công trình đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng về kỹ thuật, thẩm mỹ và đến nay, các hạng mục của Khu di tích đã hoàn thành, kịp phục vụ cho Lễ tưởng niệm 60 liệt sĩ TNXP Đại đội 915 với quy mô lớn được tổ chức vào ngày 21-12.

Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên Vũ Hồng Bắc cho biết, Khu di tích lịch sử TNXP Đại đội 915 với nhiều hạng mục, được thiết kế, tu bổ và tôn tạo trang trọng, phù hợp truyền thống dân tộc, thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của Đảng bộ, chính quyền, nhân dân các dân tộc và doanh nhân trong tỉnh đối với sự hy sinh xương máu của các Anh hùng, liệt sĩ TNXP. Đồng thời, đây là địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ.

Ngày 21-12, tỉnh Thái Nguyên tổ chức Lễ dâng hương tưởng niệm 60 Anh hùng, liệt sĩ TNXP Đại đội 915 tại Khu di tích. Những ngày qua, đang có nhiều hoạt động tưởng nhớ sự hy sinh của 60 TNXP Đại đội 915.

Các ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh đã quyên góp 700 triệu đồng để tặng 70 sổ tiết kiệm cho thân nhân, gia đình liệt sĩ TNXP Đại đội 915. Nhiều hoạt động tương trợ, giúp đỡ thân nhân, gia đình TNXP cũng diễn ra thời gian gần đây. Trong ngày 14-12, các doanh nghiệp, nhà hảo tâm trên địa bàn quyên góp ủng hộ 17 tỷ đồng (trước đó là hơn 40 tỷ đồng) phục vụ việc tu bổ, tôn tạo, bảo tồn Khu di tích.

Để phục vụ nhân dân, khách thập phương đến dâng hương tưởng nhớ 60 TNXP tại Khu di tích, thời gian qua, Bảo tàng tỉnh Thái Nguyên đã dày công sưu tầm, trưng bày gần 350 hiện vật, tài liệu, tư liệu tại Nhà trưng bày trong Khu di tích nhằm tái hiện cuộc sống khó khăn, chiến đấu gian khổ, hy sinh anh dũng của 60 TNXP. Đến đây, ai cũng lặng người trước những hiện vật thể hiện sự trẻ trung, trong sáng, quên mình khi vận chuyển hàng hóa quân sự chi viện cho chiến trường miền nam và hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ.

Huyền thoại một đại đội Thanh niên xung phong anh dũng

Đại đội 915 - một Đại đội Thanh niên xung phong (TNXP) với 3/4 là nữ, tuổi đời chỉ 17 - 18, phần lớn là người dân tộc thiểu số tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn đã chiến đấu anh dũng tại khu vực ga Lưu Xá, Thái Nguyên và hy sinh tối 24-12-1972.