Tạo lợi thế cho Thủ tướng Israel trước bầu cử

Có thể nói rằng, động thái công nhận chủ quyền của Israel đối với Cao nguyên Golan là cử chỉ mang tính biểu trưng hơn là hợp pháp. 

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái), Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và bản tuyên bố công nhận chủ quyền của Israel ở Cao nguyên Golan. Ảnh: REUTERS

Thế nhưng với ảnh hưởng toàn cầu của Mỹ, sự công nhận của ông Donald Trump lại có thể mang lại “tính hợp pháp” cho chính sách chiếm đóng các vùng đất bất hợp pháp từ cuộc chiến 6 ngày năm 1967 gây tranh cãi của Israel và chính việc làm này của Mỹ sẽ làm suy yếu vai trò của Mỹ như là một nhà hòa giải trung thực và khiến cho khả năng hòa bình ở Trung Đông ngày càng trở nên mờ nhạt hơn, vì nó đi ngược lại chính sách nhất quán của Mỹ kéo dài 52 năm qua tại khu vực, và nó cũng đi ngược lại luật pháp quốc tế.

Đối với Israel, Tổng thống Donald Trump rất được ưa chuộng tại đây, đặc biệt là sau khi ông công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và chuyển đại sứ quán Mỹ từ Tel Avivi đến Jerusalem. Với ông BenJamin Netanyahu, Thủ tướng Israel thì ông Donald Trump là người bạn lớn đến mức ông còn sử dụng các bức ảnh của ông Trump trên các bức áp phích tranh cử trong cuộc bầu cử quốc hội của mình.

Ông Netanyahu đã giành những lời ca ngợi cho ông Donald Trump và coi ông chủ Nhà Trắng như “những người bạn lớn” trong lịch sử dân tộc Do Thái như Tổng thống Hary S.Truman- người đã công nhận nhà nước Israel. Ông Netanyahu nói “quyết định công nhận chủ quyền của Israel đối với cao nguyên Golan của Tổng thống Trump có ý nghĩa lịch sử” và sự công nhận của Hoa Kỳ là hành động “công lý mang tính lịch sử”. 

Như vậy, chuyến công du Mỹ của ông Netanyahu và giành được sự ủng hộ của ông Trump về Cao nguyên Golan là bước đi rất khôn ngoan trong cuộc bầu cử tới đây trước các đối thủ chính trị của mình.

Một quyết định đầy rủi ro

Quyết định của ông Donald Trump đã đảo ngược chính sách đã tồn tại hơn nửa thế kỷ của Mỹ tại khu vực Trung Đông. Ngay sau quyết định của Mỹ, Liên đoàn các quốc gia Arập (AL) cùng các nước Thổ Nhĩ Kỳ, Liên minh châu Âu (EU) Nga, Iran ra tuyên bố chỉ trích quyết định của phía Mỹ và khẳng định quyền của Syria đối với Cao nguyên Golan bị Israel chiếm đóng. Câu hỏi đặt ra là tại sao Israel phải tìm mọi các để chiếm cho được cao nguyên này? Có hai vấn đề để lý giải cho câu hỏi trên.

Thứ nhất, chiến lược của Mỹ: Mỹ xác lập Israel là đồng minh chiến lược thân cận nhất khu vực Trung Đông để “sử dụng” Israel như một người lính xung kích trong ván bài Trung Đông của Mỹ. Thực tiễn cho thấy trong suốt quá trình hình thành nhà nước Do Thái và Liên Hợp quốc (LHQ), đến nay Mỹ chưa lần nào ủng hộ các nghị quyết của LHQ và Hội đồng Bảo an về “trừng phạt” Israel. 

Về quân sự, Mỹ đổ tiền của cho Israel để nhà nước Do Thái có đủ tiềm lực đối trọng với các cường quốc khu vực như Iran, Saudi Arabia thậm chí cả Thổ Nhĩ Kỳ. Năm 2018, Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel bị cả cộng đồng quốc tế phản đối, nay Mỹ lại công nhận Cao nguyên Golan thuộc chủ quyền của Israel sẽ “mở đường” cho bạo lực tại Trung Đông vốn chưa lúc nào ngừng xung đột.

Thứ hai, Golan là tài sản chiến lược không chỉ của Israel mà của cả Mỹ: Cao nguyên Golan có địa hình cao, có giá trị cực kỳ quan trọng về chiến lược không chỉ quân sự mà cả về kinh tế. Từ Cao nguyên Golan có thể quan sát cả Syria và thung lũng Jordan. 

Nói Golan là tài sản chiến lược vì khu vực này có đất đai màu mỡ và có nguồn tài nguyên nước như sông Jordan, hồ Tiberia, sông Yarmuk và các tầng nước ngầm. Có thể nói ở một vùng khô hạn của thế giới, Israel kiểm soát được nguồn nước tại đây là điều vô giá. Ngoài ra khu vực này rất có thể có nhiều dầu mỏ, các cuộc thăm dò cho thấy trữ lượng lên đến hàng tỷ thùng.

Như vậy quyết định của Mỹ đã làm thay đổi cục diện tại vùng lãnh thổ có giá trị chiến lược đang bị tranh chấp quyết liệt giữa Israel và Syria. Lịch sử cuộc chiến giữa Israel với thế giới Arập cho thấy năm 1967 Israel đã chiếm giữ 5 vùng lãnh thổ từ 3 quốc gia gồm dải Gaza và bán đảo Sinai của Ai Cập, Đông Jerusalem và bờ Tây của Jordan, Cao nguyên Golan của Syria. 

Với bán đảo Sinai, Ai Cập đã lấy lại sau thỏa thuận hòa bình David với Israel, Israel vẫn chiếm 4 vùng còn lại. Trước cuộc chiến năm 1967, có khoảng 150 nghìn người Syria sống tại đây. Hiện nay cao nguyên này có khoảng 25 nghìn người Arập Druze tự cho mình là công dân Syria và khoảng 20 nghìn người định cư Do Thái tự cho mình là người Israel.

Năm 1981, Israel tuyên bố sáp nhập Đông Jerusalem và Cao nguyên Golan nhằm vĩnh viễn mở rộng vùng biên giới của mình. Hành động của Israel bị Hội đồng Bảo an LHQ lên án bằng Nghị quyết 497 vì hành vi vi phạm luật pháp quốc tế. Do đó, quyết định của Mỹ trước tiên là công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, nay lại công nhận Cao nguyên Golan là lãnh thổ của Israel là một quyết định đầy rủi ro, bị quốc tế phản đối và đã châm thêm một mồi lửa cho vùng nóng Trung Đông.

Ẩn ý sâu xa trong quyết định của ông Donald Trump

Không khó để nhìn ra các ẩn ý sâu xa trong quyết định công nhận Golan thuộc chủ quyền của Israel, đó là câu hỏi được giới phân tích đưa ra là: Tại sao ông Trump lại quyết định vào thời điểm này? 

Lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp quốc giám sát Cao nguyên Golan. Nguồn Internet

Giới phân tích đã đưa ra câu trả lời rằng: Đó là quyết định ủng hộ người bạn Netanyahu, một người cứng rắn không chỉ với các vấn đề lớn trong khu vực đặc biệt là với Iran trong giới lãnh đạo cấp cao hiện nay của Israel, mà còn là ủng hộ nhà nước Israel đồng minh quan trọng số một của Mỹ trong khu vực trong tương lai lâu dài. Và điều quan trọng nhất là gia tăng cơ hội tái đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020.

Quyết định của ông Donald Trump nhằm tranh thủ những công dân Mỹ gốc Do Thái rất có thế lực tại Mỹ và những người theo hệ phái phúc âm đã bỏ phiếu ủng hộ ông năm 2016. Nhiều quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ đã ca ngợi nhóm cử tri này. 

Mặt khác giới chức Nhà Trắng cho rằng vấn đề Jerusalem và Cao nguyên Golan được căn cứ trên tình hình thực tế tại Syria, bởi vì từ năm 2017 Israel liên tục tỏ ý lo ngại về việc quân đội Iran giành quyền kiểm soát các vùng lãnh thổ Tây Nam Syria giáp Golan, theo Đại sứ Mỹ tại Trung Đông Jason Greenblatt thì khó có thể tưởng tượng được rằng Israel “sẽ để Golan rơi vào tay Syria hay bất kỳ thế lực nào trong khu vực chẳng hạn như Iran”.

Như vậy là dù biết rõ những rủi ro từ làn sóng phản đối của dư luận thế giới và tại Trung Đông, nhưng với những tính toán được đặt ra không chỉ cho đồng minh Israel, cho nước Mỹ mà còn cho chính ước vọng tái cử của riêng mình, ông Donald Trump không thể không đi một nước cờ mạo hiểm bằng quyết định công nhận chủ quyền của Israel tại cao nguyên Golan, bởi nếu ông không quyết định vào thời điểm trước cuộc bầu cử quốc hội tại Israel, cơ hội cho riêng ông sẽ không bao giờ trở lại.

Bắc Hà

Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc họp khẩn về tình hình Cao nguyên Golan

Hội đồng Bảo an Liên Hợp quốc (HĐBA LHQ) sẽ tổ chức phiên họp trong ngày 27-3 (theo giờ Mỹ), thảo luận về quyết định của Washington công nhận Cao nguyên Golan là một phần lãnh thổ của Israel. 

 

Phản ứng quốc tế việc Mỹ công nhận chủ quyền của Israel với Cao nguyên Golan

 

 

Dư luận dậy sóng vì Mỹ công nhận chủ quyền cao nguyên Golan cho Israel

Sắc lệnh mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khiến dư luận quốc tế phản ứng gay gắt.

 

Mỹ công nhận chủ quyền của Israel đối với Cao nguyên Golan

Ngày 25-3 tại Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký một sắc lệnh, trong đó nói rằng Mỹ công nhận chủ quyền của Israel đối với Cao nguyên Golan.