Đối với Tổng thống Donald Trump, mất Hạ viện chắc chắn tạo ra một cảm giác bối rối và khó chịu cho ông trong hai năm còn lại của nhiệm kỳ. Tuy nhiên, với việc đảng Cộng hòa của ông tiếp tục nắm quyền chi phối Thượng viện, ít nhất ông Donald Trump có thể tiếp tục biến hệ thống tòa án thành "pháo đài luật pháp" của những người bảo thủ.

Tổng thống Donald Trump phát biểu sau khi đảng Dân chủ giành lại quyền kiểm soát Hạ viện.

Hạ viện Mỹ hiện giờ sẽ là trung tâm của phong trào phản kháng ở Washington. Những người đảng Dân chủ tới đây sẽ nắm quyền chủ tịch các ủy ban và có quyền ban hành trát đòi hầu tòa. Và một số cuộc điều tra lớn sẽ sớm được tiến hành để chống lại chính quyền của ông Donald Trump khi Quốc hội khóa mới chính thức tuyên thệ nhậm chức. Tuy nhiên, Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát sẽ là vật cản lớn đối với bất kỳ dự luật nào mà Chủ tịch Hạ viện sắp tới Nancy Pelosi thông qua.

Các nghị sĩ của phe Dân chủ sẽ kiểm soát mọi động thái của ông Donald Trump trên chính trường quốc tế, nhất là cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin trong tháng 11 này và với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh G20 vào cuối tháng. Một lo lắng lớn hơn là việc hàn gắn mối quan hệ với các đồng minh truyền thống như Canada và Liên minh châu Âu (EU). Với một Quốc hội chia rẽ, các đồng minh sẽ tiếp tục kiểm soát diễn biến tình hình, dựa trên việc lực lượng cử tri của họ (sống ở Mỹ) có coi kết quả bầu cử giữa nhiệm kỳ là sự bác bỏ phép thử của chủ nghĩa dân túy kéo dài 2 năm qua ở Mỹ hay không, để có cách chế ngự những phong trào tương tự ở nước mình.

EU có thể chịu đựng sự rạn nứt quan hệ, giữ khoảng cách với ông Donald Trump cho đến khi chính quyền Mỹ coi các đồng minh truyền thống là đối tác và thể hiện sự sẵn sàng hợp tác về những vấn đề cùng quan ngại như quản lý làn sóng di cư, ngăn chặn chủ nghĩa khủng bố, giảm thiểu tình trạng bất bình đẳng… Đối với Nga, đảng Dân chủ có kế hoạch tiến hành các cuộc điều tra liên quan như khả năng có mối liên hệ kinh doanh cũng như xung đột lợi ích giữa ông Donald Trump và Nga. Ở góc độ chính sách, Hạ viện mới tại Mỹ sẽ thúc đẩy trừng phạt Nga vì cái gọi là "can thiệp bầu cử Mỹ năm 2016" và các hành động khác, trong đó có hành động can thiệp ở Ukraina và can dự ở Syria.

Về vấn đề Triều Tiên, đảng Dân chủ nói rằng họ phải có được thêm thông tin về các cuộc họp giữa ông Donald Trump và Ngoại trưởng Mike Pompeo với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, đồng thời lo ngại rằng ông Donald Trump quá háo hức đạt được một “thỏa thuận lớn” mà ông sẽ trao cho nhà lãnh đạo Triều Tiên quá nhiều.

Lãnh đạo phe Dân chủ ở Hạ viện Nancy Pelosi và nghị sĩ Ben Ray Lujan tại Washington ngày 7-11.

Liên quan đến chính sách với Trung Quốc, Hạ viện mới ở Mỹ sẽ không có ý định thay đổi đáng kể chính sách đối với Trung Quốc. Họ sẽ tổ chức nhiều phiên điều trần hơn và yêu cầu nhiều báo cáo ngắn gọn hơn song cho đến thời điểm này, chỉ trích Bắc Kinh đã vượt quá lằn ranh của đảng này nên có thể sẽ không có gì thay đổi. Các Hạ nghị sĩ nổi trội như Adam Schiff, người dự kiến làm Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện, đã cùng với đảng Cộng hòa ủng hộ các biện pháp nhằm kiềm chế Trung Quốc. Tuy nhiên, Hạ nghị sĩ Engel cùng các nghị sĩ khác thừa nhận Mỹ vẫn cần Trung Quốc như một đối tác, nhất là khi xử lý vấn đề Triều Tiên.

Giống phe Cộng hòa, phe Dân chủ cũng bị chia rẽ về cuộc chiến thương mại của Tổng thống Donald Trump với Trung Quốc. Mặc dù Tổng thống Mỹ đương nhiệm có tác động đáng kể về chính sách thương mại, nhưng đảng Dân chủ tuyên bố rằng họ muốn tổng thống có trách nhiệm giải trình lớn hơn đối với hành động của mình.

Đi sâu hơn về vấn đề nóng bỏng nhất hiện nay là chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, không chỉ có nội bộ đảng Cộng hòa mà cả đảng Dân chủ cũng bị chia rẽ về cuộc đối đầu giữa hai nền kinh tế số 1 và số 2 thế giới. Nghị sĩ Eliot Angel cho rằng Washington cần thận trọng với Bắc Kinh. Một tiếng nói có trọng lượng khác của đảng Dân chủ là Adam Schiff cho biết ông có cùng quan điểm với đảng Cộng hòa là cần đưa ra các biện pháp trừng phạt Bắc Kinh và coi Trung Quốc là một mối đe dọa đối với an ninh Mỹ. Như vậy, sẽ là không tưởng nếu hy vọng rằng đa số mới ở Hạ viện Mỹ có thể thúc đẩy bình thường hóa quan hệ kinh tế và thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc.

Về thỏa thuận hạt nhân Iran, đảng Dân chủ đã vô cùng tức tối khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân với Iran ký hồi năm 2015 dưới thời ông Barack Obama. Tuy nhiên, họ không thể làm gì được nhiều để đảo lộn chính sách này một khi phe Cộng hòa làm chủ Nhà Trắng. Giới nghị sĩ cũng tỏ ra thận trọng khi quá làm thân với Iran, đặc biệt trong bối cảnh thù địch giữa Israel và Tehran. Khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu ngày càng hợp tác chặt chẽ hơn với phe Cộng hòa thì mối quan hệ mạnh mẽ đối với Israel vẫn là một ưu tiên hàng đầu đối với cả hai đảng.

Về đối nội, khoảng 40% cử tri vẫn ủng hộ các chính sách của ông Donald Trump, và nhiều người lo lắng về công ăn việc làm, cạnh tranh, sự thay đổi và thụt lùi về văn hóa. Ban lãnh đạo mới ở Hạ viện sẽ tập trung vào những vấn đề nội bộ như chăm sóc y tế, giáo dục, đào tạo nghề, cũng như những biện pháp bảo đảm xã hội khác, trong khi vẫn đối phó với chương trình nghị sự của ông Donald Trump. Mặc dù vậy, các công việc này có khả năng không đem lại nhiều tác động nếu cử tri cho rằng các biện pháp bảo vệ xã hội này chỉ mang tính tạm thời và không đáng tin cậy. Vì vậy, những biện pháp này chỉ bền vững khi đảng Dân chủ trở thành một đảng hoạt động hiệu quả và có trách nhiệm về tài chính. Tổng thống Donald Trump và Hạ viện do đảng Dân chủ kiểm soát sẽ thử thách lẫn nhau khi mức nợ trần phải được gỡ bỏ vào mùa Xuân 2019. Phe Dân chủ cần sử dụng tất cả công cụ chính sách và thuyết phục được lực lượng cử tri của mình rằng các đề xuất của họ có thể cứu vãn được tình thế.

Giờ đây, khi đưa ra các chính sách của Mỹ, Tổng thống Donald Trump sẽ không tìm được nhiều tiếng nói ủng hộ của các nước đồng minh như trước. Do vậy, bằng cách chuyển sang ôn hòa và hợp tác với đảng Dân chủ về những vấn đề như cải cách luật nhập cư, thương mại hoặc đầu tư cơ sở hạ tầng, ông Donald Trump vẫn có thể thực hiện được chiến lược của ông nhằm "đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại".

Mỹ lên kế hoạch chuẩn bị cho cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un

Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence cho biết nước này đang lên kế hoạch chuẩn bị cho cuộc gặp thượng đỉnh tiếp theo giữa Tổng thống Donald Trump và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un.

 

Mất Hạ viện vào tay đảng Dân chủ: Viễn cảnh nào mở ra với Tổng thống Trump?

Việc Đảng Dân chủ giành quyền kiểm soát Hạ viện sau bầu cử giữa nhiệm kỳ sẽ phá vỡ thế độc tôn của Đảng Cộng hòa và kiềm chế quyền lực của Tổng thống Trump.

 

Bầu cử Quốc hội Mỹ giữa nhiệm kỳ: Tổng thống D.Trump ca ngợi cuộc bầu cử thành công rực rỡ

Ngày 6-11, Tổng thống Mỹ Donald Trump gọi cuộc bầu cử Quốc hội giữa nhiệm kỳ ở nước này là một "thành công rực rỡ", mặc dù đảng Cộng hòa của ông được dự báo có thể mất quyền kiểm soát Hạ viện về tay đảng Dân chủ.

 

Thanh Bình